قرارهای نظارت قضایی و نکات مهم آن
یکی از تدابیر حقوقی جدید که در جهت حفظ حقوق متهم و آزادی حداکثری وی در مراحل تحقیقات مقدماتی در قانون در نظر گرفته شده است «قرار نظارت قضایی» است. طبق قانون، با توجه به اهمیت جرم ارتکابی، دلایل و مدارک اتهام، احتمال فرار متهم، از بین رفتن آثار جرم، سابقه متهم و وضعیت جسمانی و شخصیت او، پس از حضور متهم و تفهیم اتهام به او، علاوه بر صدور قرار تامین، قرار نظارت قضایی نیز برای مدتی معین صادر می‌شود.
مقام قضایی در فرآیند تحقیقات مقدماتی و تحقیق پرونده و نیز در برخی موارد، در جریان رسیدگی با توجه به جرمی که اتفاق افتاده است و شخص متهم و سایر اشخاصی که به نحوی در پرونده دخالت دارند تصمیماتی اخذ می‌کند که این تصمیمات قضایی، قرار نظارت قضایی نامیده می‌شود. به گزارش مجله دلتا قاضی در روند تحقیقات مقدماتی برای شخصی که متهم است و هنوز مجرمیت او به اثبات نرسیده است براساس اصل برائت، که اصلی مبتنی بر آزادی و عدم ایجاد محدودیت و ممنوعیت برای افراد است تصمیم میگیرد و قرارهای قضایی صادر می‌کند.
قرار نظارت قضایی چیست؟
یکی از تدابیر حقوقی جدید که در جهت حفظ حقوق متهم و آزادی حداکثری وی در مراحل تحقیقات مقدماتی در قانون در نظر گرفته شده است «قرار نظارت قضایی» است. طبق قانون، با توجه به اهمیت جرم ارتکابی، دلایل و مدارک اتهام، احتمال فرار متهم، از بین رفتن آثار جرم، سابقه متهم و وضعیت جسمانی و شخصیت او، پس از حضور متهم و تفهیم اتهام به او، علاوه بر صدور قرار تامین، قرار نظارت قضایی نیز برای مدتی معین صادر می‌شود.
قرارهای نظارت قضایی شامل یک یا چند مورد از دستورهای زیر است:
- معرفی خود به مراکز تعیین‌شده توسط مقام قضایی در مواعد معین
- منع رانندگی با وسایل نقلیه موتوری
- منع اشتغال به فعالیت‌های مرتبط با جرم ارتکابی
- ممنوعیت از نگهداری سلاح دارای مجوز
- ممنوعیت خروج از کشور
قرار نظارت قضایی تامین کیفری
طبق قانون که مقرر میدارد: «به منظور دسترسی به متهم و حضور به‌موقع وی، جلوگیری از فرار یا مخفی شدن او و تضمین حقوق شخص متضرر از جرم و برای جبران ضرر و زیان وی، بازپرس پس از تفهیم اتهام و تحقیق لازم، در صورت وجود دلایل کافی، یکی از قرارهای تأمین زیر را صادر می‌کند:
- التزام به حضور با قول شرف.
- التزام به حضور با تعیین وجه التزام (وجه التزام مبلغی است که جهت جلوگیری از عدم انجام تعهد از متهم اخذ می‌شود)
- التزام به عدم خروج از حوزه قضایی با قول شرف.
- التزام به عدم خروج از حوزه قضایی با تعیین وجه‌التزام.
- التزام به معرفی خود به‌صورت هفتگی یا ماهانه به مرجع قضایی یا انتظامی با تعیین وجه‌التزام.
- التزام کارمندان رسمی کشوری یا نیروهای مسلح به حضور با تعیین وجه‌التزام، با موافقت متهم و پس از اخذ تعهد پرداخت از محل حقوق آنان از سوی سازمان مربوط.
- التزام به عدم خروج از منزل یا محل اقامت تعیین شده با موافقت متهم با تعیین وجه‌التزام از طریق نظارت با تجهیزات الکترونیکی یا بدون نظارت با این تجهیزات.
- اخذ ضامن با تعیین مبلغی به عنوان ضمانت.
- اخذ وثیقه اعم از وجه نقد، ضمانتنامه بانکی، مال منقول یا غیرمنقول.
- بازداشت موقت با رعایت شرایط مقرر قانونی
قرار ممنوعیت خروج از کشور
طبق قانون، قرارهای صادره توسط مرجع قضایی مانند قرارهای نظارت باید با رعایت قوانین و مقررات و اصل تناسب که پیشتر شرح داده شد صورت گیرد به طوریکه حقوق متهم نادیده گرفته نشود. در غیر اینصورت، اخذ تامین نامتناسب موجب محکومیت انتظامی مقام قضایی صادرکننده قرار، خواهد بود. نکته قابل توجه این است که یکی از قرارهای نظارت قضایی که در قانون در نظر گرفته شده است قرار ممنوعیت خروج از کشور است. صدور این قرار موجب محدودیت متهم در آزادی تردد و عبور و مرور ، برای مدت معین ۶ ماه، می‌شود. قانونگذار در دادرسیها در موارد متعددی به حفظ حقوق متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی توجه دارد که توسعه قرارهای تامین کیفری و نیز تاسیس قرار نظارت قضایی از جمله آنها محسوب می‌شود.
همچنین بخوانید:
رعایت نکردن گارانتی کالا چه مجازاتی دارد؟