قانون راجع به سن ازدواج چه میگوید؟
ازدواج یکی از مهم ترین نهادهای حقوقی جوامع بشری است. بنابراین لزوم آمادگی و بلوغ جسمانی و رشد عقلانی افراد برای آغاز زندگی مشترک و اقدام به ازدواج، تا حدی مهم است که بسیاری از نظام های حقوقی جهان، حداقلی از سن را برای آغاز این مرحله از زندگی، ضروری دانسته اند.
سن ازدواج یکی از مهمترین مسائلی است که در ازدواج دختر و پسر باید در نظر گرفته شود. ازدواج در طول تاریخ با تحـولات و شرایط فرهنگی، اقتصادی، اجـتـماعی، سیاسی، حقوقی و ارزش هـای هر جامعه، دستخوش تـغـییر شده است و نوع، زمان شـکل گیری و آثـار حقوقی آن متفاوت بـوده است؛ گاهی مبتنی بر تصمیم اعضای خانواده بوده و یا در برخی جوامع انتخاب آزاد هـمسر رواج داشته است. در هر حال لزوم آمادگی و بلوغ جسمانی و رشد عقلانی افراد برای آغاز زندگی مشترک و اقدام به ازدواج، تا حدی مهم است که بسیاری از نظام های حقوقی جهان، حداقلی از سن را برای آغاز این مرحله از زندگی، ضروری دانسته اند. به گزارش مجله دلتا نظام حقوقی ایران از ابتدا تاکنون در خصوص شرط حداقل سن برای ازدواج، دستخوش تحولات متعددی شده و مقررات متنوعی را سپری کرده است. در این مقاله به بررسی تحولات سن ازدواج در نظام حقوقی ایران و نظر قانونگذار در این خصوص پرداخته شده است.
سن ازدواج از دیدگاه قانونی
طبق قانون سن ازدواج برای دختران ۱۳ سال تمام شمسی و برای پسران ۱۵ سال تمام شمسی است. ازدواج قبل از این سن نیز منوط به سه شرط است:
الف- اذن ولی؛ یعنی باید ولی اراده خود را مبنی بر موافقت با این ازدواج اعلام کند. (منظور از ولی پدر یا جد پدری است)، لازم به ذکر است که موافقت وی اگرچه لازم است، اما کافی نیست.
ب- رعایت مصلحت کودکان؛ مصلحت طفل یک امر مهم و بسیار حساس است. در فقه اسلامی تحت عنوان غبطه بیان شده است که به معنای مصالح و منافع عالی کودک است. منتها در هر حال تشخیص مصلحت کودک کار واقعا بسیار سخت و حساس است.
ج- تأیید دادگاه صالح؛ مهم ترین شرطی که می‌تواند حقوق کودک و نوجوان را در این ازدواج ها تأمین کند، تأیید دادگاه است. به این صورت که دادگاه به موضوع رسیدگی می‌کند و فقط در صورتی که مصلحت کودک احراز و شناسایی شود، اجازه ازدواج را می‌دهد. در واقع بدون تأیید دادگاه، چنین ازدواج هایی ممکن است موجبات سوءاستفاده از کودکان را فراهم کند.
مجازاتی که در قانون در نظر گرفته شده است؟
دادگاهی که به این موضوع می‌پردازد و صلاحیت رسیدگی دارد، دادگاه خانواده است. البته لازم به ذکر است که مصلحت و منافع کودک با توجه به مسایل مختلفی از جمله وضعیت خانوادگی، شرایط اجتماعی، تحصیلی، اقتصادی و حتی الزامات قانونی تامین می‌شود؛ به طور مثال چنانچه ازدواج موجب ترک تحصیل است، قطعا این موضوع به نفع کودک نیست. بنابراین قاضی این موارد را در نظر می‌گیرد و بعد تصمیم گیری می‌شود. اگر با دختری که به سن بلوغ رسیده باشد اما به سن ۱۳ سال تمام شمسی نرسیده باشد بدون اجازه پدر یا جد پدری ازدواج صورت بگیر‌د و نیز شرط رعایت مصلحت که با تشخیص دادگاه صالح است، رعایت نشود، قانون این مورد را جرم دانسته و برای آن مجازات حبس و جزای نقدی در نظر گرفته است. اگر این ازدواج منجر به خسارت جانی اعم از نقص عضو و یا مرگ شود، قانونگذار مجازات شدیدتری در نظر گرفته است. کسانی که در تسهیل این ازدواج و یاری رساندن به زوجین ( زن و شوهر ) برای انعقاد نکاح دخالت داشتند، معاونین جرم هستند، که کلیه افرادی که به نحوی در این امر مشارکت داشتند از جمله عاقد، خواستگار یا خواستگاران و حتی افرادی که از خانواده دختر هستند را نیز شامل می‌شود. که در قانون برای آن ها نیز مجازات در نظر گرفته شده است. یکی از مهمترین مشکلات این گونه ازدواج ها عدم ثبت آن ها است. در واقع بسیاری از این افراد بدون رعایت تشریفات و مراحل قانونی ازدواج می‌کنند که این ازدواج به لحاظ فقهی و شرعی معتبر است ولی ثبت نمی‌شود و بنابراین رقم های خاکستری و سیاه در این زمینه فراوان است.
همچنین بخوانید:
دانستنی های حقوقی ؛ مختصر و مفید+(ویدئو)
آیا بعد از ازدواج امکان افزایش مهریه وجود دارد؟