چگونه هدایا را بعد از بهم خوردن نامزدی پس بگیریم

نامزدی یا وعده ازدواج قراردادی است که بین ۲ نفر به منظور ازدواج در آینده بسته می‌شود. و قراردادی است که طرفین می‌توانند آن را فسخ کنند.

به موجب ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی‌کند. حتی اگر تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده پرداخته شده باشد. بنابراین هر یک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده باشد می‌تواند از وصلت امتناع کند. طرف دیگر نیز نمی‌تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده یا به خاطر امتناع از وصلت مطالبه خسارتی نماید. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع پس گرفتن هدایای دوران نامزدی می‌پردازیم.

آثار بهم خوردن نامزدی نسبت به هدایا

واضح است آن‌چه بین نامزد‌ها رد و بدل می‌شود، مشروط به ازدواج آن‌ها بوده و وقتی چنین قراری وجود نداشته نباشد، دلیلی برای تعلق هدایا نیز وجود نخواهد داشت. به همین دلیل است که در قانون مدنی مجوز استرداد هدایا به طرفین داده شده است.

قانونگذار در مواد ۱۰۳۷ و ۱۰۳۸ قانون مدنى به ترتیب چنین بیان کرده است که :«هر یک از نامزد‌ها مى‌توانند در صورت بهم خوردن وصلت منظور، هدایایى را که به طرف دیگر یا خانواده او براى وصلت داده است، مطالبه کند. اگر عین هدایا موجود نباشد، مستحق قیمت هدایایى خواهد بود که عادتا نگاه داشته مى‌شود. مگر این‌که آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.»

بهم خوردن نامزدی به واسطه رجوع یکی از طرفین از نامزدی باشد

در این‌صورت هدایایى که هر یک از طرفین به طرف دیگر یا خانواده او داده است قابل مطالبه و استرداد خواهد بود.

چنانچه عین هدایا موجود است، عین قابل مطالبه و استرداد است. اما چنانچه عین موجود نیست، صرفا قیمت هدایایى قابل مطالبه است که عرفا نگاه داشته مى‌شود.

البته قیمت هدایاى نگه داشتنى که تلف شده‌اند، در صورتى قابل مطالبه است که با تقصیر هدیه‌گیرنده تلف شده باشد و اثبات تقصیر در خصوص تلف هدایا بر عهده هدیه‌دهنده است، زیرا اصل عدم تقصیر است.

عکس یا نامه‌هایی که در دوران نامزدی طرفین به یکدیگر داده شده در صورت بقا قابل استرداد است. اما از بابت تلف آن نمی‌توان مطالبه خسارت کرد مگر آن‌که عکس، عرفا ارزش مالی داشته باشد. در این‌صورت چنانچه تلف ناشی از تقصیر هدیه‌گیرنده باشد خسارت قابل مطالبه است.

بهم خوردن نامزدی به واسطه فوت باشد

•  اگر عین هدایا باقی باشد: عین باید بازگردانده شود.
• اگر عین هدایا باقی نباشد: در هر صورت لازم نیست چیزی بازگردانده شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی قانون، خواستگاری را برای این مردان ممنوع کرده است مطالعه کنید.

هدایای نامزدی را طبق قانون باید برگردانید

با توافقات اولیه  خانواده های دختر و پسر با یکدیگر، دوران نامزدی شروع می‎شود. این دوران در ایران، دوره شناخت رفتارها و عادات و آماده شدن برای ورود به زندگی مشترک زوج های جوان و شروع آن برای یک عمر زندگی در کنار هم است. در این دوره، طبق رسوم از طرف خانواده‎ها، به دختر و پسر  هدایایی از قبیل طلا ، جواهر و ماشین و ... داده می‎شود.  اگر به هر دلیل بین این زوج اختلافی پیش آید و از ازدواج با هم منصرف شوند ؛ تکلیف هدایای نامزدی چه خواهد شد؟ در این نوشته به پاسخ این موضوع طبق قانون می‎پردازیم.

دوران نامزدی و عقد متفاوت است

دوران نامزدی دوره‎ای است که مراسم خواستگاری انجام شده، ولی هنوز منجر به عقد نکاح نشده است. باید توجه کرد از لحاظ قانونی این دوران که هنوز زوجیت تشکیل نشده است با دوران عقد، یعنی حد فاصل وقوع عقد نکاح و شروع زندگی مشترک را نباید با هم اشتباه گرفت. قانون نیز فقط در مورد هدایای این دوران تعیین تکلیف کرده است.

استرداد هدایای نامزدی:

واضح است آنچه بین نامزدها رد و بدل می‎شود، مشروط به ازدواج آن‎ها بوده و اگر چنین قراری وجود نداشته باشد؛ دلیلی برای تعلق هدایای نامزدی نیز وجود نخواهد داشت.

مطابق با ماده 1037 قانون مدنی: هریک از نامزدها در صورت به‎هم خوردن وصلت مورد نظر ، هدایایی را که خود یا والدین ( پدر و مادر) او برای این وصلت به طرف دیگر اهدا کرده است می تواند مطالبه کند.اگرعین هدایا موجود نباشد، مستحق گرفتن قیمت هدایایی خواهد بود که به طور معمول نگه داشته می‎شود، مگر این‎که آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.

با توجه به متن قانون، این هدایا در تمام موارد قابل مطالبه نیست؛ بلکه فقط تحت شرایط زیر اهدا کننده هدیه حق مطالبه خواهد داشت:

1. این هدایا به منظور وصلت طرفین و نه به انگیزه دیگری تقدیم شده باشد.
2. وصلت به‎هم خورده باشد و دیگر بنا نباشد که ازدواجی بین نامزدها صورت گیرد.
3. به هم خوردن وصلت، به دلیل فوت یکی از طرفین نباشد.
4. چنانچه عین هدایا موجود است، قابل مطالبه و استرداد است. اما چنانچه عین هدایا موجود نیست، صرفاً قیمت هدایایی قابل مطالبه است که به‎طور معمول نگه داشته می‎شود. به این معنی که مصرف‎شدنی نیست. به طور مثال، عطر و دسته‎گل و ... مصرف‎شدنی هستند، بنابراین قابل مطالبه نیستند.
5. قیمت هدایای نگه داشتنی که تلف شده‎اند، در صورتی قابل مطالبه است که در اثر تقصیر هدیه‎گیرنده تلف شده باشد.

شایان ذکر است ، در مورد عکس‎های دوران نامزدی، می‎توان آن‎ها را درصورت باقی ماندن عکس‎ها مطالبه کرد. در مورد خسارت چنانچه عکس‎ها در عرف ارزش مالی داشته و با تقصیر دریافت‎کننده تلف شده باشد، قابل مطالبه است.

مطالب حقوقی بیشتر بخوانید:

آیا مساحت ملک در هزینه شارژ ساختمان موثر است؟

استعلام شهرداری برای فروش ملک چه مدت اعتبار دارد؟

قبل از سفر، از ممنوع الخروج نبودن خود مطمئن شوید

برای مطالعه‎ی بیشتر به نکات حقوقی ملکی، دانستنی های حقوقی ملکی، مجله دلتا مراجعه کنید.