زنانی که مهریه آن‌ها نصف می‌شود

در برخی از شرایط، وقتی زن مهریه‌اش را مطالبه کرده و مرد ملزم به پرداخت آن می‌شود، قانون مهریه را نصف می‌کند.

از جمله مهم‌ترین حقوقی که زن به موجب عقد نکاح به دست می‌آورد مهریه است. مهریه در واقع مالی است که مرد پرداخت آن به زن را بر عهده می‌گیرد و هر زمان که زن بخواهد قابل مطالبه است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع نصف شدن مهریه زنان می‌پردازیم.

نصف شدن مهریه و شرایط آن

• طلاق قبل از رابطه زناشویی

مالکیت زن بر مهریه از لحظه عقد، ناپایدار است و اگر بین مرد و زن رابطه جنسی صورت نگرفته باشد، مهریه نصف می‌شود. بر اساس ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، هرگاه شوهر قبل از نزدیکی، زن خود را طلاق دهد تنها باید نصف مهریه را پرداخت کند. حتی اگر قبل از طلاق مهریه را به‌صورت کامل پرداخت کرده باشد، می‌تواند مازاد آن را پس بگیرد.

• بذل تمام مدت در عقد موقت

از موارد دیگری که باعث نصف شدن مهریه می‌شود در ماده ۱۰۹۷ قانون مدنی  آورده شده است و بر مبنای عقد موقت تعیین شده است. بر این اساس، در نکاح موقت هرگاه شوهر قبل از رابطه جنسی تمام مدت نکاح را ببخشد، باید نصف میزان اصلی مهریه را پرداخت کند. یعنی اگر مرد در عقد موقت یا صیغه قبل از وقوع رابطه زناشویی تمام مدت عقد موقت را به زن ببخشد یا بذل مدت کند، موظف است که نصف مهریه را پرداخت نماید.

• فسخ نکاح به علت ناتوانی جنسی مرد

بر اساس ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، اگر عقد ازدواج، به هر دلیلی قبل از نزدیکی فسخ شود، حق مهریه از زن گرفته می‌شود. با این حال اگر به دلیل ناتوانی جنسی مرد، زن خواستار فسخ قرارداد ازدواج شود، مرد باید نصف مهریه را به وی پرداخت نماید. بر این اساس، اگر زن قبل از رابطه زناشویی از ناتوانی جنسی مرد آگاه شود، این حق را دارد که ضمن نصف شدن مهریه، ازدواجش را فسخ نماید.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب رابطه نامشروع تلفنی مجازاتی سنگین دارد را مطالعه کنید.

در چه مواردی مرد می‌تواند مهریه را پرداخت نکند؟

مهر یا همان مهریه، مالی است که به هنگام عقد نکاح بر اساس ضوابط شرع، رسم و عادت اقوام مختلف از طرف مرد به زن پرداخت می‌شود.

یکی از حقوق مالی زن، دریافت مهریه است که به موجب عقد ازدواج به وی تعلق می‌گیرد. به موجب عقد، زن مالک مهریه می‌شود و می‌تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع پرداخت نکردن مهریه می‌پردازیم.

در موارد زیر مهری بر عهده مرد نیست

اگر در عقد، مهریه معین نشده باشد یا عدم مهر شرط شده باشد یا مهریه مجهول بوده یا مالیات نداشته و قبل از رابطه جنسی زوجین یکی از آن‌ها فوت کند.

ماده ۱۰۸۸ قانون مدنی

•  اگر یکی از زوجین قبل از تعیین مهر و قبل از رابطه جنسی بمیرد زن مستحق هیچ‌گونه مهر نیست.
• اگر ازدواج باطل باشد و بین زن و مرد رابطه جنسی رخ ندهد.

ماده ۱۰۹۸ قانون مدنی

• درصورتی‌که عقد نکاح اعم از دائم یا موقت باطل بوده و رابطه جنسی واقع نشده باشد زن حق مهر ندارد و اگر مهر را گرفته شوهر می‌‌تواند آن را ‌استرداد نماید.
• اگر ازدواج باطل باشد، رابطه جنسی نیز انجام شده باشد ولی زن آگاه به باطل بودن ازدواج باشد.
• ازدواج قبل از رابطه جنسی فصل شود. البته این مورد یک استثنا دارد، آن‌هم این است که عیبی در مرد وجود داشته باشد که دراین‌صورت نصف مهریه به زن تعلق می‌گیرد. اگر به مطالب مهریه علاقه دارید به مطلب آیا گرفتن مهریه از خانواده شوهر امکان‌پذیر است؟ مراجعه کنید.

موارد پرداخت نصف مهریه مندرج در عقدنامه

•  ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی بیان داشته است، اگر مرد قبل از رابطه جنسی زن را طلاق دهد در این‌صورت مهریه پرداخت نشده باشد نصف آن پرداخت می‌شود و اگر پرداخت شده باشد نصف آن برگردانده می‌شود.
• ماده ۱۰۹۷ قانون مدنی بذل مدت را مشخص کرده است. یعنی در ازدواج موقت قبل از رابطه جنسی مرد مدت را به زن ببخشد و ازدواج موقت را بر هم بزند.
• اگر قبل از رابطه جنسی میان زوجین به خاطر وجود عیب در مرد، زن ازدواج را فسخ کند. اگر بعد از رابطه جنسی باشد این‌چنین نیست و کل مهریه را باید بپردازد.

موارد پرداخت نصف مهرالمثل

اگر قبل از رابطه جنسی به واسطه عیب در مرد از جانب زن ازدواج فسخ شود و مهریه تعیین نشده باشد دراین‌صورت به زن نصف مهرالمثل تعلق می‌گیرد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب  آیا مهریه غیر‌نقد، قابل تبدیل به پول است؟  را مطالعه کنید.

آیا گرفتن مهریه از خانواده شوهر امکان‌پذیر است؟

از نقطه نظر قانونی، مهریه تکلیفی است که شوهر تعهد نموده و طبعا خانواده شوهر مسئولیت قانونی نسبت به پرداخت آن ندارد مگر در شرایطی خاص.

مهریه به مالی اطلاق می‌شود که مرد در هنگام عقد نکاح به زن پرداخت یا متعهد به پرداختن آن می‌شود و در عقدنامه به‌صورت کتبی درج و ثبت شده و شوهر ذیل آن را امضا می‌نماید. بنابراین مشخص می‌شود که مهریه حق شرعی و قانونی زن است که شوهر بایستی در هر زمانی‌که زن مطالبه نمود، نسبت به پرداخت آن اقدام لازم را به عمل آورد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع دریافت مهریه از خانواده همسر می‌پردازیم.

آیا گرفتن مهریه از پدر شوهر امکان‌پذیر است؟

از نقطه نظر قانونی؛ مهریه تکلیفی است که شوهر تعهد کرده است. طبعا پدرشوهر مسئولیت قانونی نسبت به پرداخت آن ندارد. پس حتی در مواردی که همسر زن از تمکن مالی برخوردار نبوده و در مقابل؛ پدرشوهر دارای سرمایه زیادی باشد، هیچ مسئولیت قانونی متوجه حال پدرشوهر نیست. مگر در برخی شرایط خاص.

شرایط دریافت مهریه از پدر شوهر 

زن در شرایطی که پدرشوهر در عقدنامه نسبت به پرداخت مهریه ضمانت یا تعهدی داده باشد می‌تواند از پدرشوهر خود مطالبه مهریه کند. توجه داشته باشید که پدرشوهر بایستی تعهد و ضمانت پرداخت مهریه را به‌صورت قانونی به امضاء رسانده باشد. استناد به گفتار شفاهی پدرشوهر در خصوص پرداخت یا ضمانت پرداخت مهریه زن آن‌چنان از جایگاه قانونی برخوردار نیست. اگر به مباحث مهریه علاقه دارید مطلب زن از چه اموالی نمی‌تواند مهریه‌اش را بردارد؟ را مطالعه کنید.

همچنین در شرایطی که پدرشوهر فوت کرده باشد و تعهد مهریه را در زمان عقد نکاح کرده باشد، زن می‌تواند تقاضای مهریه خود را به ورثه پدرشوهر فوت شده اعلام کند. ورثه مکلف به پرداخت مهریه به عنوان دین ممتاز از محل سهم‌الارث هستند.

نحوه دریافت مهریه از مادرهمسر

گاهی برخی خانم‌ها به منظور اطمینان بیشتر از خانواده شوهر می‌خواهند که آن‌ها در عقدنامه، خود را ضامن تعهدات شوهر از جمله مهریه معرفی کنند.  این سند جزو اسناد رسمی است قابل اجرا در خصوص افرادی است که ضامن شده‌اند. اگر مادرهمسر ضامن پرداخت مهریه شود، ابتدا لازم است زن تا در صورت رسمی بودن سند، از طریق اداره اجرای ثبت یا دادگاه خانواده نسبت به مطالبه مهریه اقدام نماید.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب مجازات پنهان کردن ازدواج قبلی چیست؟  را مطالعه کنید.

آیا مهریه غیر‌نقد، قابل تبدیل به پول است؟

برخی مواقع مهریه‌ها به جز سکه طلا هستند و گاهی اوقات زوجین تصمیم می‌گیرند تا وسیله یا شی قیمتی و تزئینی دیگری را به عنوان مهریه خود قرار دهند.

یکی از متداول‌ترین مهریه‌هایی که زوجین انتخاب می‌کنند شاخه گل، شاخه نبات یا سفر است. اما گاهی اوقات این سوال پیش می‌آید که آیا می‌توان مهریه را تغییر داد و شاخه گل را تبدیل به سکه تمام بهار آزادی کرد یا خیر؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تبدیل مهریه غیر نقد به پول می‌پردازیم.

مهریه

مهریه از سنت‌های دیرینه و یکی از ارکان مهم در اسلام و کشور اسلامی ماست. آنقدر مهم که حتی در ازدواج های موقت، اگر مهریه تعیین نگردد، آن ازدواج باطل خواهد بود. البته تعیین کردن عجیب‌ترین مهریه‌ها نیز اخیرا مشکل‌ساز شده است.

شرایط مهریه چیست؟

• مالیت داشته باشد: مانند سکه، زمین، پول و سهام دارای ارزش مالی و منفعت اقتصادی باشد.
• تملک قابل قبول باشد: یعنی اولا مرد باید مالک باشد و اگر مالکیت آن را به زن منتقل کند.
• معلوم و معین باشد: مقدار، جنس و اوصاف مشخص است مثلا ۱۰۰۰ سکه بهار آزادی.
• در ملک زوج باشد: مهریه باید در زمان وقوع عقد متعلق به مرد باشد یا زمانی که زن مهریه خود را بخاطر داشته باشد، مرد با پول و دارایی خود را آن را تهیه کند.

آیا می‌توان مهریه را تغییر داد؟

در پاسخ به این سئوال باید گفت که مهریه را نمی‌توان تغییر داد. اگر برای مثال گل رز به عنوان مهریه انتخاب شده باشد باید دقیقا همان گل به عنوان مهریه به زوجه داده شود. اگر به مباحث مهریه علاقه دارید به مطلب آیا برای بار دوم می‌توان مهریه را به اجرا گذاشت؟ مراجعه کنید.

برخی مواقع خانم‌ها به اشتباه فکر می‌کنند که می‌توانند وجه نقد گل رز که به عنوان مهریه انتخاب شده است را به عنوان مهریه از همسر خود دریافت کنند. اما این موضوع اشتباه است و شوهر به رد قیمت گل‌ها بابت مهریه محکوم نمی‌شود.

توافق زوجین می‌تواند مهریه را تغیر دهد

البته اگر دو طرف به‌صورت دیگری با یکدیگر توافق کرده باشند و آن را در سند عقد و در محضر به ثبت رسانده باشند می‌توانند به جای دریافت شاخه گل وجه نقد را به عنوان مهریه از همسر خود مطالبه کنند.

هر مهریه‌ای که به‌صورت عقلانی و مشروع انتخاب شده باشد و در سند ازدواج باشد باید به همان صورت به زن تحویل داده شود. یعنی حتی اگر یک کامیون گل رز هم به عنوان مهریه خانم انتخاب شده باشد باید به همان اندازه تحویل زن داده شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب زن از چه اموالی نمی‌تواند مهریه‌اش را بردارد؟  را مطالعه کنید.

زن از چه اموالی نمی‌تواند مهریه‌اش را بردارد؟

به طور کلی برخی از اموال شوهر قابلیت توقیف از طریق مراجع قضایی و به تبع آن فروش مال و برداشتن مبلغ طلب را ندارند.

مهریه یکی از مهم‌ترین حقوق مالی است که در ازدواج برای زن ایجاد می‌شود. با وقوع عقد ازدواج زن مالک مهریه شده و می‌تواند هر تصرفی نسبت به آن انجام دهد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع مستثنیات دین در پرداخت مهریه می‌پردازیم.

انواع مهریه

مهریه ممکن است به‌صورت عندالمطالبه یا عندالاستطاعه بر عهده مرد قرار گیرد. اما معنی آن‌ها چیست؟

• مهریه عندالمطالبه

مهریه عندالمطالبه به مهریه‌ای گفته می‌شود که زن می‌تواند هر زمان خواست آن را مطالبه کند. و هرگاه زن مهریه خود را مطالبه کرد، مرد باید آن را بپردازد.

• عندالاستطاعه

اما مهریه عندالاستطاعه به این شکل نیست. مهریه عندالاستطاعه به این شکل است که با مطالبه زن، مرد در صورتی تکلیف به پرداخت مهریه دارد که توان پرداخت داشته باشد. پس پرداخت آن به توانایی مالی مرد و استطاعت او بستگی دارد. اگر به مباحث مهریه علاقه داترید به مطلب آیا برای بار دوم می‌توان مهریه را به اجرا گذاشت؟ مراجعه کنید.

زن از چه اموالی نمی‌تواند مهریه اش را بردارد؟

برخی اموال شوهر را نمی‌توان بابت مهریه توقیف کرد. این اموال مستثنیات دین نامیده می شوند. مستثنیات دین عبارتند از:

• یک منزل مسکونی که عرفا در شأن شوهر باشد جز مستثنیات دین است.
• اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع نیازهای ضروری شوهر و افراد تحت تکفل وی لازم است.
• آذوقه موجود به قدر احتیاج مرد و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفا آذوقه ذخیره می‌شود.
• کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آن‌ها.
• وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آن‌ها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
• تلفن مورد نیاز مدیون
• مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می‌شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره‌بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب در این شرایط شوهر می‌تواند حق طلاق را باطل کند را مطالعه کنید