آیا زن ناشزه حق دریافت مهریه دارد؟

زوجین در زندگی مشترک از یک سری حقوق قانونی برخوردار هستند. یکی از این حقوق مشترک میان زوجین تمکین از یکدیگر است.

هر زن و شوهری با عشق و علاقه پا به زندگی مشترک می‌گذارند اما این باعث نمی‌شود که این عشق تداوم داشته باشد. بسیاری از زوجین به دلایل مختلف مانند اشتباهات فردی، مشکلات با خانواده، تغییر رفتاری و خلق و خوی، اعتیاد به مواد مخدر و هزاران علت دیگر از هم جدا می‌شوند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تعلق مهریه به زن ناشزه می‌پردازیم.

زن ناشزه کیست؟

یکی از تکالیفی که به موجب عقد نکاح بر عهده زن قرار می‌گیرد، تمکین از شوهر است. تمکین از شوهر در معنای عام و خاص به کار می‌رود. تمکین عام یعنی اطاعت از شوهر در مسائل کلی زندگی مشترک. مثل سکونت در منزلی که شوهر انتخاب کرده و تمکین خاص هم ناظر بر روابط زناشویی زوجین است. حال در صورتی‌که زن از شوهر خود تمکین نکند، مرتکب نشوز شده است. نشوز زن مترادف عدم تمکین است. به چنین زنی زن ناشزه نیز گفته می‌شود.

آثار نشوز زن

• عدم استحقاق زن نسبت به نفقه: در واقع چون شرط نفقه، تمکین از سوی زن است، زن ناشزه حق دریافت نفقه خود را از دست می‌دهد.
• کسب اجازه ازدواج مجدد مرد از دادگاه: بنابراین برای آن‌که مرد بتواند زن دوم بگیرد بایستی به دادگاه رجوع و با اثبات عدم تمکین همسرش، از دادگاه اجازه ازدواج مجدد بگیرد.
•  امکان طرح دعوی طلاق از سوی مرد: البته در کلیه موارد فوق اقدام شوهر باید همراه با اثبات عدم تمکین زن باشد. قاعدتا در ابتدا مرد دادخواست تمکین به دادگاه می‌دهد. چنانچه دادگاه، زن را به تمکین محکوم نماید و حکم قطعی شود، مرد می‌تواند از این حکم برای طرح دعاوی دیگر یعنی طلاق، کسب اجازه ازدواج مجدد استفاده کند. چنانچه مرد بخواهد زنش را طلاق دهد بایستی مهریه او را بپردازد، اما سایر حقوق مانند نفقه، نصف اموال مرد و غیره به زن تعلق نمی‌گیرد. یکی دیگر از مواردی که باعث جدایی زوجین می‌شود بیماری‌هایی هستند که قانون بیان کرده است. برای آگاهی از این موضوع، مطلب بیماری‌هایی که باعث برهم زدن ازدواج همسر می‌شود را مطالعه کنید.

حکم مهریه زن ناشزه

این تصور در بین مردم رواج دارد که ثابت کردن نشوز زن (عدم تمکین) مجوزی برای مردان است تا از پرداخت مهریه امتناع کرده و مهریه را پرداخت نکنند.

در‌‌‌‌‌‌ این باره باید بگوییم تصور اشتباهی است و طبق قانون، نا‌شزه بودن زن ‌‌‌‌‌نمی‌تواند مانع دریافت مهریه شود.

باید گفت که بر اساس ماده ۱۰۸۲ به محض عقد نکاح، مهریه به مالکیت زن در می‌آید. بنابراین، مرد مکلف به پرداخت آن به همسر خود می‌شود. در واقع زن ناشزه همچنان حق مهریه دارد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب چگونه می‌توان نام همسر سابق را از شناسنامه حذف کرد؟ را مطالعه کنید.

چه زمانی در عقد موقت باید مهریه پرداخت شود؟

عقد موقت در صورتی صحیح است که مدت و مهریه در آن معلوم و مشخص باشد برعکس عقد نکاح دائم که در موقع عقد لازم نیست مدت و مهریه مشخص باشد.

مطابق ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی هر چیزی که مالیت داشته باشد می‌تواند به عنوان مهریه بین زوجین توافق شود. مهریه می‌تواند مال منقول یا غیر منقول، وجه نقد یا سکه بهار آزادی و غیره باشد. حال ممکن است این سوال ایجاد شود که زمان پرداخت مهریه در این نوع از عقد چه زمانی است؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع زمان پرداخت مهریه در عقد موقت می‌پردازیم.

 پرداخت مهریه در عقد موقت

امکان پرداخت مهریه از هنگام اجرای عقد تا زمانی‌که عقد موقت به هر دلیلی مثل پایان مدت یا بذل مدت به پایان برسد وجود دارد.

 عقد موقت اگر مدتش ۹۹ ساله هم باشد، باز هم عقد نکاح موقت یا صیغه موقت نامیده می‌شود. عقد موقت شرایطی دارد برای مطالعه شرایط و نحوه ثبت این عقد به مطلب مجازات ثبت نکردن ازدواج موقت مراجعه کنید.

زمان‌های مختلف برای پرداخت مهریه

 مهریه به‌صورت حال در عقد تعیین شده باشد: دراین‌صورت باید تا مهلتی که در هنگام عقد مشخص شده است زن مهریه را دریافت کند.

 مهریه به‌صورت مدت‌د‌ار در هنگام عقد تعیین شده باشد: در این مورد  نیز باید زن مهریه را از مرد تا مهلت مشخص شده دریافت کند.

 مطالبه مهریه در هنگام عقد به صورت اختیار زوجه تعین شده باشد: در چنین حالتی هرگاه زن درخواست وصول مهریه کند می‌تواند اقدام به دریافت مهریه در عقد موقت یا دائم را بنماید که اصطلاحا به این مهریه عندالمطالبه است.

 مطالبه مهریه از جانب زن منوط باشد به استطاعت و توان مالی مرد در پرداخت: در این نوع از مهریه که هنگام عقد تعیین شده و توافق طرفین رسیده است، زن باید اثبات کند که شوهر تونایی مالی برای پرداخت مهریه را دارد. آن وقت می‌تواند اقدام به دریافت مهریه خود ‌کند. اصطلاحا به این مهریه عندالاستطاعه است.

 در صورتی که هنگام عقد مبلغ معینی به عنوان مهریه تعیین شود اما توافق شود که پرداخت آن به زن به صورت اقساطی باشد: در این حالت مرد باید در زمان تایین شده به عنوان زمان پرداخت قسط، مبلغ مورد نظر را پرداخت کند. 

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب بهترین روشی که با آن می‌توانید مهریه را به اجرا بگذارید  را مطالعه کنید.

بدون اجازه پدر نمی‌توانید مهریه خود را ببخشید

یکی از موضوعات مهمی که در ارتباط با مهریه مطرح می‌شود این است که زن مهریه خود را به همسرش ببخشد.

زن مالک مهریه است و به محض عقد می‌تواند مهریه را مطالبه کرده یا حتی آن را ببخشد. مطابق قانون، برای اینکه زن اقدام به بخشیدن مهریه به همسر خود کند، شرط خاص پیش بینی نشده است، لکن در عمل این امر نیازمند رضایت پدر است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع بخشیدن مهریه بدون اجازه پدر می‌پردازیم.

شرایط بخشیدن مهریه

به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به مجرد عقد، زن مالک مهریه می‌شود و می‌تواند هرگونه تصرفی که بخواهد در مهریه انجام دهد. بخشیدن مهریه به همسر نیز یکی از آن‌ها است.

در برخی از شرایط، بخشش مهریه از طرف زن سبب مشکلاتی در روابط طرفین می‌شود. به خصوص در مواقعی که زن تصمیم به جدایی از همسر خود می‌گیرد. دراین‌صورت، زن نمی‌تواند با استفاده از بخشیدن مهریه‌اش، به‌صورت طلاق خلع و مبارات( طلاق به دلیل تنفر) اقدام کند. چراکه مهریه‌اش را از قبل بخشیده است. لذا باید علاوه بر مهریه‌ای که از قبل به شوهرش بخشیده، مبلغی دیگر هم به او بپردازد تا شوهر را راضی به طلاق کند. اگر علاقه دارید در مورد مسائل مهریه بیشتر بدانید به مطلب حقی که به زن اجازه می‌دهد تمکین نکند اما نفقه و مهریه بگیرد مراجعه کنید.

بخشیدن مهریه بدون اجازه پدر

علیرغم اینکه فرض بر این است که بخشیدن مهریه از سوی زن، نشانه رضایت وی از زندگی مشترک و علاقمندی به همسرش است. اما گاهی اوضاع تغییر می‌نماید. تا اینکه زن تمایل پیدا می‌کند تا به هر روشی که شده از شوهرش جدا شود و یکی از این روش‌ها طلاق خلع و مبارات است.

در این طلاق زن در برابر بخشش تمام یا مقداری از مهریه‌اش به مرد، مرد را به طلاق دادن ترغیب کند. اما اینکه زن از قبل مهریه را بخشیده باشد، باید علاوه بر مهری که بخشیده، مبلغی دیگر هم به او بپردازد تا راضی به طلاق دادن زن شود.

علاوه بر رضایت و میل درونی زن نسبت به بخشیدن مهریه، ممکن است مرد او را مجبور به این امر کند. یا اینکه زن به لحاظ احساسات زودگذر خود تصمیم به این امر بگیرد. به همین دلیل، علیرغم این که در شرع و قانون شرط خاصی برای صحت بخشیدن مهریه بدون شاهد از طرف زن در نظر گرفته نشده است اما به لحاظ عملی دفترخانه‌ها اجازه پدر برای بخشیدن مهریه و رضایت وی برای بخشش آن را شرط لازم و ضروری برای این امر می‌دانند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب مردانی که می‌خواهند ازدواج دوم داشته باشند، حتما بخوانند!  را مطالعه کنید.

بهترین روشی که با آن می‌توانید مهریه را به اجرا بگذارید

زن پس از جاری شدن خطبه عقد صاحب مهریه است و هر زمان که بخواهد می‌تواند آن را از همسرش درخواست کند و هر اقدامی بخواهد می‌تواند با مهریه خود انجام دهد.

زن می‌تواند برای به اجرا گذاشتن مهریه‌اش هر زمان که اراده کرد، اقدام کند. وی برای این کار هم می‌تواند به اداره ثبت مراجعه کند و هم به دادگاه خانواده. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع بهترین روش اجرا گذاشتن مهریه می‌پردازیم.

بهترین روش به اجرا گذاشتن مهریه

 زن پس از جاری شدن خطبه عقد صاحب مهریه است. وی هر زمان که بخواهد می‌تواند آن را از همسرش درخواست کند و هر اقدامی بخواهد می‌تواند با مهریه خود انجام دهد.

به‌طورکلی مهریه زن از دو طریق قابلیت وصول دارد:

• از طرق اجرای ثبت
• از طریق دادگاه خانواده

بهترین روش مطالبه مهریه از نظر کارشناسان اقدام از طریق اجرای ثبت است.

اما چگونه باید از طریق اجرای ثبت مهریه را به اجرا گذاشت؟

برای مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت ابتدا زن باید به دفتر ازدواجی که عقد رسمی در آنجا صورت گرفته مراجعه نماید. وی باید درخواست کتبی خود را مبنی بر صدور اجراییه به آن دفترخانه ازدواج بدهد. البته صدور اجراییه شرایطی دارد که در صورت تحقق آن شرایط اجراییه صادر می‌گردد.

شروط صدور اجراییه شامل موارد ذیل است:

• اولا مطالبه مهریه به موجب سند رسمی باشد یعنی مهرالمسمی قید شده در عقدنامه رسمی زوجین باشد و در دفترخانه به ثبت رسیده باشد.
• دوما مهریه منجز باشد. یعنی معلق به امر خاصی نباشد. به طور مثال معلق به بارداری زن نباشد.
• سوما مهریه و تعهدات موجل نباشد. یعنی برای پرداخت مهریه مدت مشخص نشده باشد. به‌طور مثال برای پرداخت مهریه شرط نشده باشد که ده سال پس از عقد. در این حالت تا سپری نشدن مدت تعیین شده زن نمی‌تواند مهریه خود را به اجرا بگذارد.

نحوه به اجرا گذاشتن مهریه

در صورت محرز شدن این شروط سردفتر مراحل صدور اجراییه را طی می‌کند. پس از صدور اجراییه، این موضوع را به شوهر ابلاغ می‌نماید. شوهر هم پس از آن‌که از ابلاغیه مطلع گردید ۱۰ روز مهلت پرداخت مهریه دارد یا اگر توان پرداخت طی ده روز ندارد باید راهی برای پرداخت آن مشخص کند و اعلام دارد.

با ابلاغ اجراییه تقاضای وصول طلب مهریه از اموال شوهر یا ضامن وی می‌شود. در صورت عدم اقدام از طرف شوهر معادل مهریه از اموال وی توقیف می‌شود.  چنانچه باز اقدامی از زوج صورت نگیرد اموال توقیفی به مزایده گذاشته می‌شود و مهریه وصول می‌شود.

دلایل برتری وصول مهریه از طرق اجرای ثبت

• یکی از دلایل مهم، برتری این روش نسبت به دادگاه، سرعت در رسیدگی است.
• از دلایل دیگر می‌توان به هزینه کم‌ از طریقه اجرای ثبت اشاره کرد.
• گذشته از صرف هزینه و زمان‌بر بودن شیوه مطالبه از طریق دادگاه مزیت دیگری که مطالبه از طریق اجرای ثبت دارد این امر است که امکان ممنوع‌الخروجی مرد را فراهم کرده تا مرد برای فرار از پرداخت بدهی مهریه نتواند به کشور دیگر متواری گردد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب حقی که به زن اجازه می‌دهد تمکین نکند اما نفقه و مهریه بگیرد  را مطالعه کنید.

آیا افزایش و کاهش مهریه بعد از عقد امکان دارد؟

مهریه جزو اولین توافقات زن و شوهر است که میزان آن را معمولا دختر تعیین می‌کند یا اینکه دختر و پسر با هم سر یک مال مشخص و مبلغ معین به توافق می‌رسند.

ممکن است در اثر هیجانات، احساس و عواطف، میزان مهریه تعیین شده بسیار زیادتر از توانایی مرد باشد یا بلعکس میزان مهریه زن بسیار ناچیز تعیین شده باشد. حال سوال اینجاست که آیا می‌توان مهریه تعیین شده را بعد از ازدواج و فروکش شدن احساسات، کم یا زیاد کرد؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع شرایط افزایش و کاهش مهریه می‌پردازیم.

 افزایش مهریه بعد از عقد ازدواج

افزایش مهریه در سند ازدواج، با اقرارنامه رسمی پذیرفته نمی‌شود. در نتیجه اگر زن و مرد خواهان افزایش مهریه هستند می‌تواند از طریق سایر تعهدات مالی مثل صدور چک یا سفته، صلح اموال، فروختن مال و سایر تعهدات الزام‌آور دیگر که در قوانین آمده است اقدام به افزایش مهریه کنند.

پس منعی برای افزایش وجود ندارد ولی این مال جدید افزایش یافته دیگر ماهیت مهریه ندارد. مهریه همان است که حین عقد مشخص شده است. در واقع افراد می‌توانند با یک توافق جدید بین خودشان مبلغی را تعیین کنند. زوجین می‌توانند این را افزایش مهریه بدانند اما قرارداد جدید احکام خود را دارد و تابع مهریه نیست.

 کاهش مهریه بعد از عقد ازدواج

مهریه شرعی همان است که در سند ازدواج مقرر شده است. پس در نتیجه، کاهش مهریه نیز منع قانونی دارد. البته منظور از این کاهش، کاهش میزان مهریه در خود سند ازدواج است وگرنه که زن می‌تواند برای کاهش مهریه تعیین شده به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه و مهریه را ببخشد.

در کاهش یا کلا بخشش مهریه آگاه باشید که اگر به موجب سند رسمی زن تمام مهریه یا بخشی از آن را ببخشد، دیگر نمی‌تواند برای همان قسمت بخشیده شده از طریق مراجع قضایی یا اجرای ثبت اقدام به مطالبه مهریه کند. عملا مهریه تعیین شده در سند ازدواج نیز آثار مالی خود را به موجب سند بعدی کاهش یافته از دست می‌دهد.

نتیجه گیری

به‌طور کلی در مطالب بالا صریحا بیان کردیم که هرگونه تغییر مهریه اعم از افزایش یا کاهش در سند ازدواج منع شده است. برای اطلاع از انواع مهریه و شرایط تبدیل آن به مطلب آیا می‌توان مهریه عندالاستطاعه را به عندالمطالبه تبدیل کرد؟ مراجعه کنید.

مهریه تعیین شده در سند ازدواج، مهریه شرعی و غیرقابل تغییر است. در خصوص افزایش مهریه نیز بعد از عقد ازدواج منع قانونی وجود دارد اما زوجین می‌توانند در قالب سایر اسناد تعهدآور مالی یا عقود حقوقی مهریه را توافقی میان خود افزایش دهند.

در خصوص کاهش نیز زن می‌تواند با حضور در دفاتر اسناد رسمی نسبت به بخشش قسمتی یا تمام مهریه اقدام کند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب در این شرایط زن می‌تواند حتی بدون دلیل طلاق بگیرد را مطالعه کنید.