آیا برای بار دوم می‌توان مهریه را به اجرا گذاشت؟

برای بخشیدن مهریه نیازی به دادگاه نیست. حتی در صورتی‌که زن مهرش را به وسیله یک دست خط با امضا و اثر انگشت ببخشد این تعهد از گردن مرد برداشته می‌‌شود اما در مواردی امکان مطالبه مجدد مهریه وجود دارد.

مهریه مالی است که قابلیت تملک داشته باشد. در عقد نکاح، مرد متعهد می‌شود که مهریه را به زن بپردازد. سوالی که پیش می‌آید آن است که آیا زنی که مهر خود را به همسرش بخشیده است می‌‌تواند از بخشش خود رجوع و مهر خود را به‌صورت مجدد مطالبه کند یا خیر؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع اجرا گذاشتن مهریه برای بار دوم می‌پردازیم.

پاسخی که می‌توان به این سوال داد به‌صورت زیر است:

• حالت اول: زمانی است که زن مهریه‌ای که بر گردن شوهر است را ابراء می‌کند (می‌بخشد). به این بیان که می‌‌گوید از نظر من تو دیگر تکلیفی برای پرداخت مهریه نخواهی داشت. (تو را از پرداخت مهریه بری می‌کنم) این بیان باعث می‌‌شود تا تکلیف شوهر در ادای مهر به طور کلی ساقط شود. پس در این حالت زن حق رجوع (پشیمانی) ندارد.
• حالت دوم: زمانی است که زن در قبال طلاق، مهریه خود را به شوهر می‌بخشد. بذل مهر در طلاق‌‌های خلع و مبارات انجام می‌‌شود. خُلع و مُبارات دو نوع طلاق توافقی در فقه و حقوق اسلامی است که در آن زن با واگذاری مالی به شوهر از وی طلاق می‌‌گیرد. این طلاق مربوط به زمانی است که زن از شوهر به قدری تنفر پیدا کرده باشد که حاضر شود با پرداخت پول از قید همسری وی رها شود. این مال ممکن است مهریه زن یا معادل آن باشد. به همین جهت در فرهنگ عامه از عبارت «مهرم حلال و جانم آزاد» در اشاره به این نوع طلاق استفاده می‌‌کنند. بنابراین زن با پرداخت مالی به شوهر، از او می‌‌خواهد که طلاقش دهد. اگر زن در ایام عده طلاق از بخشش خود پشیمان شود، طلاق لغو می‌شود. یعنی همچنان زن و شوهر محسوب می‌شوند. مثل این است که اصلا طلاقی صورت نگرفته است. پس در این حالت زن حق رجوع از مهریه را تا پایان مدت عده دارد.
• حالت سوم: زمانی است که زن مهریه خود را به شوهر هبه می‌‌کند (هدیه می‌دهد). به این بیان که می‌‌گوید من مهر خود را به تو بخشیدم. در این حالت است که همانند سایر اشکال هبه، تکلیف شوهر در پرداخت مهریه به‌طور کلی از بین نمی‌‌رود. چرا که زن می‌‌تواند تحت شرایطی از هبه مزبور رجوع و مهر خود را مطالبه کند. خواه طلاق گرفته باشد یا نگرفته باشد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا مهریه زن اول بر زن دوم ارجحیت دارد؟  را مطالعه کنید.

آیا مهریه زن اول بر زن دوم ارجحیت دارد؟

مطالبه مهریه پس از فوت مرد یکی از حقوقی است که زن داراست و چنانچه در زمان حیات مرد، مهریه‌ای دریافت نکرده باشد، پس از فوت مرد می‌تواند آن را مطالبه کند.

بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی زمانی‌که عقد نکاح صورت می‌گیرد، مهریه زنان که حین عقد تعیین شده، ملک زن محسوب می‌شود. یعنی از همان لحظه پس از عقد، زن حق تصرف در آن را دارد. بنابراین مهریه از دارایی‌های زن محسوب می‌شود. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تفاوت مهریه زن اول و دوم می‌پردازیم.

مهریه زن اول بر زن دوم ارجحیت دارد؟

در ماده ۸۶۹ قانون مدنی به این موضوع اشاره شده است که قبل از تقسیم ترکه ( اموال برجا مانده ) شخص متوفی بایستی یک سری حقوق و دیون او ادا شوند. در بند دوم همین ماده اشاره شده که مهریه نیز یکی از دیون شخص متوفی است. بنابراین چنانچه زن قصد مطالبه مهریه پس از فوت مرد را داشته باشد باید به دادگاه خانواده محل اقامت مراجعه کند. دادگاه از اموال باقی‌مانده مرد، مهریه زن را پرداخت می‌کند.

در مواردی که مردی زن دوم داشته باشد اکثر مردم فکر می‌کنند که مهریه زن اول بر زن دوم ارجحیت دارد. اما این‌گونه نیست. هیچ کدام از زنان مرد فوت شده در گرفتن مهریه بر دیگری ارجحیتی ندارند. حتی مهریه زنی که در عقد دائم مرد فوت شده بوده با مهریه زنی که در عقد موقت مرد فوت شده باشد نیز هیچ‌گونه ارجحیتی ندارد.

زمانی‌که مرد در حیات باشد چنانچه یکی از همسران وی قصد مطالبه مهریه خود را داشته باشد نمی‌تواند از طریق منزل مسکونی مرد که جز مستثنیات دین ( اموال ضروری برای ادامه زندگی) محسوب می‌شود مهریه خود را وصول کند. اما پس از فوت مرد، دیگر بحث مستثنیات دین مطرح نیست. حتی زن دوم هم می‌تواند از کل ماترک ( اموال بر جا مانده ) مرد فوت شده از جمله منزل مسکونی مرد، مهریه خود را وصول کند.

چنانچه اموال مردی که چند زن داشته پس از فوت وی برای پرداخت مهریه همه زنان کافی نباشد، هر زنی که زودتر از دیگر زنان، اموال مرد فوت شده را برای وصول مهریه خود توقیف کرده باشد، در گرفتن مهریه پس از فوت مرد از طریق اموال توقیف شده ارجحیت دار. حتی اگر چیزی برای وصول مهریه دیگر زنان باقی نماند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا می‌توان از پدرشوهر نفقه دریافت کرد؟  را مطالعه کنید.

شرایط دریافت مهریه زن فوت شده چگونه است؟

بعضی افراد تصور می‌کنند درصورتی‌که زنی فوت کرده باشد، مهریه‌اش باطل شده و به دلیل فوت وی، حق مهریه نیز ساقط شده و قابل مطالبه نیست. در حالی که این تصور صحیحی نیست چرا که مهریه زن در صورت فوت، باطل یا ساقط نمی‌شود.

بر اساس قانون مدنی، همین که عقد ازدواج به‌صورت صحیح میان زن و مردی صورت پذیرد، حقوق و تکالیفی بر دوش آن‌ها مستقر می‌کند. یکی از مهم‌ترین این حقوق و تکالیف، ” مهریه  زن ” است. چرا که زن پس از عقد مالک مهریه یا صداق تعیین شده می‌گردد و هر زمان که بخواهد می‌تواند نسبت به مطالبه مهریه اقدام کند. علاوه بر این، مرد نیز مکلف است که هر زمان زن تقاضا کرد، مهریه وی را بپردازد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع دریافت مهریه زن فوت شده می‌پردازیم.

شرایط گرفتن مهریه زن فوت شده چگونه است؟

اگر زن، ورثه‌ای جز شوهر نداشته باشد، تمام اموال به او خواهد رسید. از آنجا که با فوت زن کلیه حقوق و مطالباتش به ورثه‌ وی می‌رسد و از جمله حقوق زن مهریه اوست اگر در زمان حیات او از شوهر نگرفته باشد، این حق به گردن مرد است. از این رو پدر و مادر زن از مهریه ارث می‌برند. برای محاسبه مهریه، سهم شوهر از مبلغ مهریه کسر می‌شود و مطابق سهم‌الارث به پدر و مادر او داده خواهد شد. اگر به مطالب ارث علاقه دارید به موضوع  در این شرایط زن دوم، هرگز ارث نمی‌برد می‌پردازیم.

ارث فرزند از مهریه مادر

مهریه‌ زن از جمله دیونی است که بر گردن مرد است و تا پس از مرگ زن نیز قابل مطالبه است. اگر زن در قید حیات نباشد، وراث ایشان می‌توانند به نیابت از او، مهریه زن را از اموال شوهر مطالبه کنند. البته در این موارد باید قوانین مربوط به طبقات وراثت و سهم‌الارث به‌طور کامل مشخص شده و مورد توجه قرار گیرد. زیرا طبق قانون مدنی، اگر زن در زمان حیات، مهریه‌اش را از شوهرش نگرفته باشد، این حق به ورثه‌اش می‌رسد.

اگر زن قبل از مطالبه‌‌ مهریه فوت کند و مهریه وجه رایج باشد، ورثه‌اش می‌توانند آن را دریافت کنند.‌ معمولا وراث برای دریافت مهریه زن از طریق اقامه و طرح دعوا برای دریافت آن اقدام می‌نمایند که طبق قانون مهریه به ورثه می‌رسد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب تقسیم اموال زن و شوهر بعد از طلاق را مطالعه کنید.

کدام مهریه بدون طلاق قابل مطالبه است؟

مهریه طلبی است که زن از شوهر دارد و گرفتن این طلب، ربطی به طلاق گرفتن ندارد.

چه در عقد دائم و چه در عقد موقت، مطالبه مهریه حق قانونی و شرعی هر زنی است. اگرچه که در عرف جامعه ما به اجرا گذاشتن مهریه به نوعی اعلام نارضایتی زن از زندگی مشترک و اعلان اختلاف است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع مطالبه مهریه بدون طلاق می‌پردازیم.

کدام مهریه بدون طلاق قابل مطالبه است؟

مهریه از هر نوعی باشد چه به‌صورت سکه بر گردن شوهر باشد (یعنی شوهر باید آن را ادا کند) یا به این شکل باشد که ضمن عقد، مال خاصی را به نام زن بزنند؛ متعلق به زن خواهد بود.

با این تفاوت که برای مثال اگر سکه مهریه زن باشد؛ وی باید آن را مطالبه و درخواست کند و مرد آن را پرداخت کند. اما اگر مال خاصی مثل خانه یا زمین یا آپارتمانی را نام وی بزنند یا مهریه وی قرار دهند مستقیما باید گفت زن مالک آن ملک خواهد بود. در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی نیز همین امر مقرر شده که به محض نکاح زن مالک مهر خواهد شد. پس تمکین نکردن یا خیانت زن یا درخواست طلاق و موارد دیگر باعث نمی‌شود زن از مهریه خود محروم شود.

گرفتن مهریه توسط زن بدون طلاق

طبق قانون، زن می‌تواند بعد از عقد در هر لحظه‌ای که اراده کند، مهریه خود را بخواهد و مرد هم باید پرداخت کند. قانون هم برای زن راه‌هایی را در نظر گرفته که مهریه را مطالبه کند. برای مثال شما اگر بخواهید مطالبه مهریه کنید ابتدا باید از اجرای ثبت اقدام کنید و درصورتی‌که نتیجه نگرفتید آن‌گاه به دادگاه مراجعه کنید.

مراحل مطالبه مهریه بدون طلاق

• لازم است که شما ابتدا در هنگام مطالبه، عقدنامه را همراه خود داشته باشید. زیرا دادگاه ابتدا باید رابطه زن و شوهری شما را تایید کند تا بتواند درباره مهریه تصمیم بگیرد. اگر به مطالب مهریه علاقه دارید به مطلب دریافت مهریه قبل و بعد از رابطه جنسی چه تفاوتی دارد؟ مراجعه کنید.
• در ضمن دادخواست، از دادگاه می‌توان تقاضای تامین خواسته و توقیف اموال کرد.
• وقتی وقت رسیدگی تعیین شد و دادگاه شروع به رسیدگی کرد به دفاعیات طرفین گوش می دهد و ممکن است مرد، ادعای بخشش مهریه توسط زن را داشته باشد که البته باید آن را ثابت کند.
• اگر دادگاه حکم به پرداخت مهریه توسط شوهر بدهد؛ مرد مکلف به پرداخت آن است. زن می‌تواند از طریق اجرای احکام مدنی هم به توقیف اموال مرد اقدام کند و هم حکم بازداشت وی را بگیرد. در مقابل مرد می‌تواند با اثبات اعسار (ناتوانی از پرداخت) مهریه از بازداشت رهایی یابد و میزان مهریه را به وسیله دادگاه قسط بندی کند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب کتک زدن همسر چه مجازاتی دارد؟ را مطالعه کنید.

تفاوت مهریه قبل و بعد از رابطه جنسی

هنگامی که زن و مردی به عقد ازدواج یکدیگر در می‌آیند، معمولا پرداخت مالی تحت عنوان مهریه یا صداق را حین عقد، مشخص می‌کنند.

تعیین مهریه حین عقد نکاح، به این معنا است که مرد متعهد می‌شود که هر زمان، زن اقدام به مطالبه مهریه خود نمود، آن را پرداخت نماید. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع مهریه قبل از رابطه زناشویی می‌پردازیم.

تکلیف مهریه قبل و بعد از رابطه جنسی چه می‌شود؟

هرگاه مهریه در نکاح مشخص باشد و نزدیکی( رابطه جسی) هم واقع شود، طلاق هیچ تأثیری روی مهریه ندارد. اگر مرد مهریه را هنوز پرداخت نکرده باشد، موظف است در زمان طلاق آن را تمام و کمال پرداخت کند. دادگاه در صورتی به شوهر اجازه طلاق می‌دهد که یا مرد مهریه را تمام و کمال پرداخت کند. یا حکم اعسار گرفته و مهریه قسط‌بندی شده باشد.

اگر شوهر، زن را قبل از نزدیکی طلاق دهد درصورتی‌که مهریه به زن پرداخت شده باشد، نصف مهریه باید به مرد برگردانده شود. اگر مهریه هنوز به زن تسلیم نشده است، دراین‌صورت تعهد شوهر به پرداخت، مهریه نصف می‌شود.

ماده (۱۰۹۲) قانون مدنی چنین مقرر می‌دارد: « هرگاه شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهر خواهد بود. اگر شوهر بیش از نصف مهر را داده باشد حق دارد بیشتر از نصف را عینا یا مثلا یا قیمت آن را استرداد کند»

درصورتی‌که مهریه تلف شده باشد یا زن آن را از ملکیت خودش خارج کرده باشد مثلا فروخته باشد یا دچار تغییرات دیگری شده باشد که عرفا در حکم تلف است، دراین‌صورت زن باید در صورت مثلی بودن مهریه ( مانند آن مهریه در بازار باشد) به میزان نصف از مثل آن تهیه و به مرد تسلیم کند.

اما اگر مهریه قیمی (قیمت آن مشخص باشد) بوده است زن موظف است قیمت نصف مهریه را به نرخ روز طلاق به شوهر پرداخت نماید. همچنین اگر مهریه در زمان تصرف زن معیوب یا ناقص شده باشد، زن موظف است به قیمت روز طلاق به میزان عیب یا نقص به مرد پرداخت کند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا زن ناشزه حق دریافت مهریه دارد؟را مطالعه کنید.