شرایط و مراحل فروش سهم‌الارث

موضوع فروش سهم‌الارث یکی از مسائلی است که این روزها در دادگاه‌ها و مراجع ایران می‌توان به وفور آن را مشاهده کرد.
شرایط فروش سهم الارث

از آن جایی که معمولا اموال به جا مانده از متوفی مشاع بوده و قابل افراز نیستند، عملا وراث نیز در فروش سهم خود دچار مشکل می‌شوند. در این نوشتار از مجله دلتا به موضوع شرایط فروش سهم الارث می‌پردازیم.

شرایط فروش سهم‌الارث

در هنگام فروش سهم‌الارث، باید مجموعه‌ای از شرایط وجود داشته باشند. این شرایط در متن ماده ۱۹۰ قانون مدنی، مورد اشاره قرار گرفته‌اند. بر اساس این ماده، شرایط لازم برای صحت معامله، به پنج مورد زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

  • قصد
  • رضا
  • اهلیت
  • معین بودن موضوع معامله
  • مشروعیت جهت معامله

قصد فروش سهم‌الارث

وارثی که برای فروش سهم‌الارث به غیر اقدام می‌کند، باید قصد خود را به وسیله ایجاب یا قبول نشان دهد. البته طرف مقابل نیز ملزم به اظهار قصد خود است.

در گذشته، صرف اعلام قصد فروش با گفتار یا رفتار کفایت می‌کرد اما در حال حاضر، امضا و اثر انگشت عقود، بهترین راه برای نمایش اراده است.

بنابراین فروش سهم‌الارث به غیر در فرضی که یکی از طرفین، در حالت مستی یا بیهوشی است، از نظر حقوقی اشکال دارد و نمی‌توان گفت که معامله، به شیوه‌ای صحیح انجام شده است.

رضا

رضایت نفسانی هر یک از طرفین نیز در دسته انواع شرایط فروش سهم‌الارث قرار می‌گیرد. در حقیقت تا زمانی‌که شخص، برای فروش سهم خود، رضایت نداشته باشد، معامله نافذ نخواهد بود. این مساله به ویژه زمانی محقق می‌شود که افراد، مورد تهدید و اجبار قرار گیرند.

به عبارت دیگر در صورت وجود هر گونه اکراه و تهدید شخص توسط سایر اشخاص، معامله شکل گرفته غیر نافذ است و نفوذ معامله نیز منوط به رضایت بعدی شخص موضوع اکراه خواهد بود.

اهلیت

منظور از اهلیت، شایستگی شخص برای تصرف در اموال و حقوق قانونی او است. قانون‌گذار ایران، مصادیق اهلیت را در سه دسته طبقه‌بندی کرده است. این سه دسته به شرح زیر هستند:

  • عقل
  • بلوغ
  • رشادت

نقطه مقابل موارد بالا به ترتیب جنون، صغر و سفاهت است که در صورت تحقق آن‌ها، عقد تنظیم شده غیر نافذ یا حتی باطل خواهد شد. بنابراین در هنگام تنظیم عقد، به موارد بالا و شرایط قانونی حاکم بر آن‌ها توجه داشته باشید.

معین بودن موضوع معامله

موضوع معامله شما، سهم‌الارثی است که به وارث تعلق گرفته است. این موضوع باید به میزان متعارف، آشکار و معین باشد، به‌طوری‌که از تحقق هر گونه تردید و سردرگمی جلوگیری کند. به نظر می‌رسد این مساله در اکثر اوقات رعایت می‌شود. در خصوص فروش سهمی که حالت اشاعه دارد نیز مشکلی وجود نخواهد داشت.

مشروعیت جهت معامله

منظور از جهت، هدف و انگیزه از معامله است. مطابق قانون در فروش سهم‌الارث، ضروری نیست که طرفین، جهت انجام معامله را بیان یا آن را در متن عقد خود ذکر کنند.

اما در فرضی که به جهت معامله اشاره می‌شود، این جهت باید مشروع و بر اساس قانون فروش سهم‌الارث باشد. در غیر این‌صورت، عقد تنظیم شده، باطل است.

فروش سهم الارث

مراحل فروش سهم الارث

برای فروش سهم قانونی، مراحل خاصی وجود ندارد. این مساله مانند فروش اموال متوفی نیست که حضور مقامات قضایی نیز برای انتقال آن لازم باشد.

بنابراین به راحتی می‌توانید با تنظیم عقد مناسب خود، برای انتقال سهم‌الارث اقدام کنید. البته توجه داشته باشید که فروش سهم‌الارث محجور تابع نکات خاصی است و با فروش سهم به شیوه عادی تفاوت دارد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب نحوه تقسیم ارث بین فرزندان دختر و پسر را مطالعه کنید.

شرایط و مقدار ارث زن و شوهر از یکدیگر

مسائل مربوط به ارث همسران که شامل ارث زن از شوهر و سهم‌الارث شوهر از زن، یکی از مهم‌­ترین موارد ارث محسوب می‌شود که ممکن است برای هر فردی پیش بیاید.
مقدار ارث زن و شوهر

در بسیاری از موارد موضوع ارث تبدیل به یک چالش شده و اختلافات زیادی بین فرزندان و همسر متوفی به وجود می­‌آورد. گاهی حتی کار به جایی می­‌کشد که تنها یک مرجع قانونی مثل وکیل ارث می­‌تواند آن را به‌صورت مسالمت‌­آمیز حل کند. آگاهی از چنین مسائلی موجب جلوگیری از تضییع حقوق دیگران می‌­شود. در این نوشتار از مجله دلتا قصد داریم به مقدار ارث زن و شوهر بپردازیم.

سهم‌الارث زن از شوهر در صورت داشتن فرزند

قانون ارث زن از شوهر در صورتی‌که فرزند داشته باشد یک هشتم است. البته در گذشته زنان فقط از اموال منقول ارث می‌بردند و از اموال غیرمنقول چیزی به آن‌ها نمی‌رسید. اما به موجب قانون جدید زنان هم از اموال منقول و هم از اموال غیرمنقول ارث می‌برند.

 طبق ماده ۹۴۶ قانون مدنی در صورتی‌که مردی فوت کند و فرزند داشته باشد، همسر یک هشتم از اموال منقول مانند ماشین وسایل و غیره و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقولی چون زمین و خانه را نیز به ارث می‌­برد.

اگر مردی چند زن داشته باشد سهمی که به زن تعلق می‌گیرد، باید بین آن‌ها تقسیم شود. یعنی یک چهارم اموال بین همه‌­ این زنان باید به‌صورت مساوی تقسیم شود.

سهم‌الارث زن از شوهر در صورت نداشتن فرزند

ارث زن از شوهر در صورت نداشتن فرزند طبق آن‌چه در قانون مدنی آمده بیش‌تر از زمانی‌است که فرزندی درمیان باشد. در صورتی‌که مردی فوت کند و فرزندی نداشته باشد، ارث زن به جای یک هشتم، یک چهارم است. یعنی یک چهارم از اموال منقول و یک چهارم از قیمت اموال غیرمنقول به زن می‌­رسد.

لازم به ذکر است که اگر مردی چند زن و فرزند داشته باشد، سهمی که به زن تعلق می‌گیرد، باید بین آن‌ها تقسیم شود. مثلا اگر متوفی دو زن و فرزند باشد، سهم هر دو زن باهم یک هشتم است که بین آن‌ها به‌طور مساوی تقسیم می­‌شود.

 ارث زن و شوهر

سهم‌الارث شوهر از زن

در مورد ارث بردن شوهر از زن یا به عبارتی ارث مرد از اموال زن به این‌صورت است که چنان‌چه زن فوت کند و دارای فرزند نباشد، شوهر نصف اموال زن را به ارث می‌برد.

اگر زن، وارث دیگری مانند پدر و مادر نداشته باشد نیز بقیه اموال زن برای شوهر خواهد بود و اگر زن فوت کند و دارای اولادی باشد، شوهر یک چهارم از اموال زن را به ارث می‌برد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب ارث شما در چه صورتی به دولت می‌رسد؟ را مطالعه کنید.

آیا قبل از فوت می‌توان ارث را تقسیم کرد؟

آیا ورثه می‌توانند با تقسیم ارث قبل از فوت، سهم خود را دریافت کنند به طوری که در آینده، نیازی به تنظیم ورقه تقسیم نباشد؟!
نحوه تقسیم ارث قبل از فوت

یکی از مباحث حقوقی مهم در مبحث ارث، تقسیم ارث قبل از فوت مورث است. انگیزه‌های مختلفی باعث می‌شوند که ورثه برای اطلاع از نحوه تقسیم ارث قبل از مرگ اقدام کنند. نیاز مالی ورثه، عدم پرداخت مالیات، حضور مالک اموال در هنگام تقسیم ارث قبل از فوت از جمله عواملی هستند که ورثه را تشویق به این عمل می‌کنند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع نحوه تقسیم ارث قبل از فوت می‌پردازیم.

تقسیم ارث قبل از مرگ

نحوه تقسیم ارث قبل از مرگ با آن‌چه که بیش‌تر ورثه گمان می‌کنند متفاوت است. بعد از فوت شخص، ورثه می‌توانند با یک‌دیگر به توافق برسند و در نتیجه ورقه تقسیم را نیز تنظیم و در نهایت امضاء و اثرانگشت بزنند.

علاوه‌بر تقسیمی که از طریق توافق ورثه انجام می‌شود، امکان تقسیم اموال توسط مراجع قضایی نیز وجود دارد. در حقیقت هر یک از ورثه حق دارند تقاضای تقسیم اموال شخص فوت شده را در دادگاه آخرین محل اقامت متوفی مطرح کنند.

تقسیم ارث قبل از مرگ به گونه دیگری است. در واقع قبل از فوت، ورثه حق تقسیم اموال شخص فوت شده را ندارند و نمی‌توانند مباحث مربوط به ارث که در متن قانون مدنی و قانون امور حسبی بیان شده است را معیار قرار دهند.

البته امکان انتقال اموال از راه دیگری وجود دارد. در حقیقت بسیاری از مالکان، اموال خود را قبل از فوت، با استفاده از صلح عمری به هر کسی که تمایل دارند انتقال می‌دهند و از این طریق، از تعلق گرفتن مالیات به اموال جلوگیری می‌کنند.

صلح عمری چیست؟

صلح عمری عقدی قانونی است که با استفاده از آن، مالکیت اموال به سایر اشخاص منتقل می‌شود، بدون آن‌که حق انتفاع آن، تا زمان حیات انتقال‌دهنده به آن‌ها واگذار شود.

فرض کنید شخصی با استفاده از این عقد، املاک خود را به ورثه انتقال می‌دهد. با وجود انتقال این دسته از اموال، هم‌چنان امکان استفاده شخصی یا اجاره دادن برای او وجود دارد، زیرا مطابق قانون حق بهره‌مندی تا زمان مرگ، برای او فراهم است.

تقسیم ارث قبل از فوت

 آیا تقسیم ارث قبل از مرگ با استفاده از روش‌های دیگر ممکن است؟

بدیهی است قبل از فوت شخص، مالکیت اموال به وراث شخص تعلق ندارد تا نسبت به آن، حق تصرف داشته باشند. به عبارت دیگر حتی اگر ورثه اموال را بین خود تقسیم کنند یا یکی از ورثه با نگارش متن اقرار، سهم خود را از اموال دریافت کند، این اسناد از نظر قانون اعتباری نخواهند داشت، چرا که مالکیت اموال تقسیم شده بین ورثه، متعلق به شخص دیگری (مورث) است.

در نتیجه اگر ورثه اموال را تحت عنوان سهم به یک‌دیگر منتقل کنند، هر یک از آن‌ها می‌توانند بعد از فوت نیز نسبت به سهم‌الارث اعتراض داشته باشند و مجددا، سهم دریافت کنند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب نحوه محاسبه خسارت دیرکرد در تحویل ساختمان را مطالعه کنید.

نحوه گرفتن سهم الارث

واژه ارث در معنای حقوقی آن رسیدن اموال منقول و غیرمنقول شخص متوفی به وراث آن شخص پس از تسویه بدهی و دیون شخص متوفی است.
نحوه گرفتن سهم الارث

در قوانین حقوقی کشور ما در هنگام فوت یک شخص قوانینی در جهت توزیع و تقسیم اموال وی به وراث آن شخص تنظیم شده است. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی نحوه گرفتن سهم الارث می‌پردازیم.

نحوه گرفتن سهم الارث

اگر طلبی از شخص متوفی وجود داشته باشد، قبل از اقدام به تقسیم ارث آن طلب باید پرداخت و رضایت طلبکار جلب شود و یا اگر شخص متوفی دارای وصیت‌نامه‌ای تحت عنوان وقف بخشی از مال خود باشد، ابتدا وقف باید انجام و سپس تقسیم ارث صورت پذیرد. مهریه زوجه نیز در صورت پرداخت نشدن آن در هنگام فوت شخص متوفی اگر توسط زوجه درخواست شود، جز دیون متوفی محسوب می‌­شود که باید پرداخت و بعد از آن تقسیم انجام شود. افراد بسته به رابطه‌ای که با شخص فوت شده دارند، در شرایط متفاوت و مقادیر متفاوت از ارث سهم می‌­برند.

نحوه گرفتن سهم الارث

نحوه تعلق ارث به افراد چگونه است؟

  • در ارث زن و شوهر، اگر مرد فوت کند و زن از مرد فوت شده دارای فرزند نباشد یک چهارم اموال متوفی به وی تعلق می­‌گیرد.
  • در صورتی که زن از مرد فوت شده دارای فرزند باشد یک هشتم اموال متوفی سهم الارث زن خواهد بود.
  • در صورتی که مرد دارای چند همسر باشد؛ و در زمان فوت زن ها در عقد دائمی وی باشند به هر یک از آن‌ها یک هشتم ارث شوهر تعلق می‌­گیرد.
  • در صورتی که زن فوت کند، اگر دارای اولاد نباشد شوهر یک دوم از اموال وی را به ارث می­‌برد.
  • در صورتی که فرزندی پیش از پدر خود فوت شود. از ارث پدری خود سهمی نمی­‌برد در نتیجه فرزندان وی نیز از ارث پدربزرگ خود محروم هستند، مگر در شرایط فقدان وراث از طبقات گفته شده؛ یعنی اگر هیچ وارثی از طبقات ارث برای اموال متوفی وجود نداشته باشد، در این صورت دارای سهم الارث خواهند بود.

اگر اموال موروثی در تصرف برخی وراث باشد، چه باید کرد؟

پس از تقسیم اموال ما ترک بین وراث، اگر اموال منقولی که به یکی از وراث تعلق می‌­گیرد، در تصرف وارث دیگری باشد، در این صورت وارث اول که مال به او به ارث رسیده است می­‌تواند دعوا خود را به طرفیت وارث دوم در رابطه با درخواست سهم الارث مطرح کند. اگر اموال غیر منقولی که به یکی از وراث تعلق می­‌گیرد در تصرف وارث دیگری باشد، در این صورت وارث اول که مال به او به ارث رسیده است، می‌­تواند دعوا خلع ید را مطرح کند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب مزایا تنظیم وصیت نامه را مطالعه کنید.

اموال را تا چه میزان می‌توان وصیت کرد؟

اینکه شخص تا چه میزان از اموالش را می‌تواند وصیت کند امری است که عدم توجه به آن سبب بروز اختلافات بسیاری می‌شود.
وصیت اموال

وصیت در دین اسلام عمل مستحبی است که به آن تاکید فراوان شده است. به همین دلیل است که در شرع و قانون، حد و میزان وصیت اموال تعیین شده است و در صورتی که بیشتر از آن باشد، ورثه متوفی اختیار این را دارند که وصیت بیشتر از حد مشخص شده را قبول و یا رد کنند و این نکته در همه انواع وصیت نامه باید رعایت شود. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی میزان وصیت اموال می‌پردازیم.

وصیت تا یک‌سوم اموال

بر اساس قانون مدنی هر فرد می‌تواند همه اموالش را وصیت کند. این وصیت تا ثلث (یک سوم) آن نیاز به تنفیذ (رضایت و قبول) توسط ورثه متوفی ندارد. اما اگر بیشتر از یک سوم باشد، برای اینکه اجرا شود ورثه باید به آن رضایت داشته باشند و به اصطلاح آن را تنفیذ کنند. همچنین، در صورتی که وصیت به نفع یکی از ورثه باشد، علاوه بر آنچه که به موجب وصیت به این شخص تعلق می‌گیرد، در ارث نیز سهیم خواهد بود و وصیت باعث محروم ماندن از ارث نخواهد شد. وصیت در صورتی اجرا می‌شود که ابتدا هزینه‌های کفن و دفن و سپس بدهی های متوفی پرداخت و اگر مالی باقی بود به وصیت عمل ‌شود.

 

وصیت اموال

 

وصیت بیشتر از یک‌سوم اموال

اگرچه وصیت کننده (موصی) می‌تواند تمام اموال و دارایی‌های خود را برای بعد از فوت وصیت کند، اما این ورثه هستند که باید وصیت بیشتر از ثلث را قبول کنند. در واقع، زمانی‌که متوفی بیشتر از یک‌سوم اموال خود را وصیت کرده باشد ورثه می‌توانند این وصیت را قبول یا رد کنند که این امر برای رعایت حقوق ورثه است. اگر ورثه وصیت بیشتر از یک سوم را رد کنند فقط تا همان میزان یک سوم به وصیت عمل می‌شود؛ اما اگر قبول کنند وصیت اجرا خواهد شد. اگر تعدادی از ورثه وصیت بیشتر از ثلث را رد ولی تعدادی از ورثه آن را قبول کنند، در این صورت مقدار بیش از ثلث فقط از سهم الارث کسانی که آن را پذیرفته اند، کسر خواهد شد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر در زمان بخشش مهریه به چه نکاتی باید توجه کرد؟ را مطالعه کنید.