یکی از ابزارهای ارتکاب کلاهبرداری، چک‌های بانکی است. استفاده از چک در معاملات جایگاه و طرفداران خاص خود را دارد. اما همیشه گروهی وجود دارند که از چک برای سودجویی و مقاصد مجرمانه استفاده می‌کنند. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی جرم کلاهبرداری با چک می‌پردازیم.
منظور از جرم کلاهبرداری با چک چیست؟
علاوه‌بر کاربرد مفید چک در تجارت، برخی افراد اقدام به کلاهبرداری، با چک می‌کنند یعنی فردی با سوءنیت، از چک به‌عنوان ابزاری برای انجام مانور متقلبانه استفاده کند و قصد فریب دیگری و بردن مال او را بااستفاده از این وسیله متقلبانه داشته باشد. استفاده از چک‌های مجعول و سرقتی ازجمله شیوه‌های کلاهبرداران است. صدور عمدی چک بلامحل، نیز یک روش دیگر برای کلاهبرداری به‌شمار می‌رود. کلاهبرداری جزء جرایم پیچیده به‌شمار می‌رود زیرا مجرمان همواره با برنامههای دقیق نسبت به فریب و اغفال قربانی اقدام می‌کنند.
کلاهبرداری با چک بلامحل چگونه انجام می‌شود؟
همه چک‌های بلامحل، ابزار کلاهبرداری نیستند، زیرا گاهی حساب فرد صادرکننده چک مسدود است و او از این موضوع بی‌اطلاع است. گاهی نیز فرد از خالی‌بودن حساب اطلاع دارد اما قصدش این است تا قبل از سررسید چک، حساب خود را پر کند اما به‌دلایلی موفق نمی‌شود. واضح است قصد این افراد از صدور چک، کلاهبرداری و فریب طرف مقابل نیست. درچنین مواردی مجازات فرد صادرکننده چک بلامحل، مطابق قانون چک خواهد بود که نسبت به مجازات کلاهبرداری خفیف‌تر است. در مقابل افرادی هستند که عمدا و باعلم به خالی‌بودن حساب خود، اقدام به‌صدور چک می‌کنند و با تظاهر به داشتن پشتوانه مالی، طرف مقابل را فریب می‌دهند و مال او را میبرند. یا اینکه از چکی استفاده می‌کنند که بنابر ویژگی‌هایی مثل مطابقت نداشتن امضا، وجود قلم خوردگی در متن آن یا اختلاف در مندرجات چک، عملا امکان نقدکردن آن وجود ندارد. دراین موارد اگر شاکی بتواند ثابت کند فرد صادرکننده چک بلامحل مرتکب مانور متقلبانه شده است، مجازات او براساس قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری تعیین خواهد شد.
کلاهبرداری با چک سرقتی چگونه انجام می‌شود؟
چک‌های سرقتی همواره ابزار خوبی برای ارتکاب جرم کلاهبرداری است. درمواردی که سارق چک با صاحب حساب آشنا باشد معمولا با تقلید و شبیه‌سازی امضا وی، جرم جعل چک هم صورت می‌گیرد. اما اگر به‌جای جعل امضای صاحب حساب یک امضای موهوم را درج کند، به‌علت عدم مطابقت امضا چک با امضا صاحب حساب، چک بلامحل محسوب می‌شود. نتیجه اینکه، استفاده از چک سرقتی به هر نحوی که باشد جرم محسوب می‌شود، اما اگر به‌قصد فریب دیگری و بردن اموال او از این نوع چک استفاده شود جرم کلاهبرداری، با چک هم واقع شده است.
چه اقداماتی موجب کاهش احتمال وقوع جرم کلاهبرداری می‌شود؟
- از افراد ناشناس چک قبول نکنید و حتما هویت صادرکننده چک برایتان مشخص باشد.
- مشخصات مندرج در برگ چک را با مشخصات صادرکننده آن تطبیق دهید. قبل از دریافت چک، آن را ازجهت کامل‌بودن و مخدوش‌نبودن بررسی کنید.
- با ارسال شناسه ۱۶ رقمی چک‌های صیاد به سرشماره ۷۰۱۷۰۱ بانک مرکزی، می‌توان از اعتبار صادرکننده چک مطلع شد.
- ازطریق سامانه ساد۲۴ می‌توانید وضعیت چک را از جهت سرقتی یا مفقودی بودن بررسی کنید.
برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر راه‌های وصول چک برگشتی را مطالعه کنید.
