تحت چه شرایطی یک قرارداد باطل اعلام می‌شود؟

شکل‌گیری (انعقاد) و برهم ‌خوردن قرارداد هم تابع قواعد خاصی است. در این میان، یکی از اصطلاحات مرتبط با قراردادها، بطلان قرارداد است.

شاید بارها این جمله را شنیده باشید که «فلان قرارداد یا معامله باطل است» اما واقعا مقصود از بطلان معاملات چیست؟ و در چه صورتی می‌توان گفت که یک معامله باطل است؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع شرایط باطل کننده قرارداد می‌پردازیم.

دلایل باطل بودن یک قرارداد

• فقدان قصد

اعمال حقوقی برای آن‌که انجام شوند و آثار قانونی خود را به وجود آورند، نیازمند قصد هستند. مقصود از قصد آن است که فرد باید بخواهد معامله‌ای را انجام دهد و هم‌چنین باید بخواهد که آثار مربوط به آن معامله بر فعل او بار شود؛ در واقع شخصی که قراردادی را منعقد می‌کند، هم باید انجام یک معامله و هم ایجاد آثار مربوط به آن معامله را بخواهد.

بنابراین اگر شخصی، دیگری را به انجام یک معامله مجبور کند، در این حالت با توجه به اینکه این شخص در انجام معامله مجبور بوده است، طبق قانون می‌توان گفت که به‌طور کلی قراردادی هم واقع نشده و در واقع معامله باطل است.

• فقدان اهلیت

اهلیت به معنای صلاحیت و شایستگی است. همه‌­ انسان‌­ها هنگامی که متولد می‌­شوند، شایستگی و توانایی داشتن حق را پیدا می‌کنند اما برای آن‌که بتوانند حقوق خود را اعمال یا اجرا کنند باید شرایط خاصی داشته باشند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از عقل، بلوغ و رشد.

در واقع منظور از داشتن اهلیت، داشتن همین سه ویژگی است. بنابراین شخصی که صغیر باشد یعنی به سن بلوغ نرسیده باشد و شخصی که عاقل نباشد و به عبارت بهتر مجنون باشد، معامله‌ ای که انجام می‌­دهد باطل خواهد بود. همچنین قراردادهای شخص سفیه (شخصی که نتواند هم‌چون یک انسان معقول امور مالی خود را اداره کند) در خصوص امور مالی، باطل است.

• نامشروع بودن جهت معامله

هر قراردادی با هدف خاصی منعقد می‌شود و این هدف، از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. یک نفر خانه‌‌ای را خریداری می‌کند تا در آن سکونت کند و دیگری خانه‌ای می‌خرد تا آن را اجاره دهد.

هیچ ضرورتی ندارد که طرفین هدف خود از انجام معامله را در آن ذکر کنند اما اگر هدفی در قرارداد ذکر شده باشد، باید مشروع باشد. بنابراین اگر شخصی خانه‌‌ای بخرد، ضرورتی ندارد اعلام کند که برای چه منظوری آن را خریداری می‌کند اما اگر بخواهد هدف خود را اعلام کند، این هدف باید مشروع باشد.

•  معین بودن مورد معامله

هر معامله‌‌ای یک موضوع دارد که به آن، مورد معامله گفته می‌‌شود. موضوع معامله گاه یک عمل و گاه یک مال است؛ یعنی در اثر یک قرارداد، گاه برای طرفین تعهدی برای انجام یک کار به‌وجود می‌آید و گاه تعهد برای تسلیم یک مال ایجاد می‌شود.

موضوع معامله خواه تعهد به انجام یک کار باشد و خواه تعهد به تسلیم یک مال، باید خالی از ابهام و معلوم باشد. در غیر این صورت معامله باطل خواهد بود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب آیا تقسیم ارث بدون حضور همه وراث امکان دارد؟ مطالعه کنید.

آشنایی با اقدامات لازم اداری و قضایی پس از سرقت از منزل یا خودرو

سرقت از منازل و سرقت از داخل خودرو، متاسفانه از فراوانی بسیار زیادی در جامعه ما برخوردار است.

سرقت عبارت است از ربودن مال شخص دیگر به صورت مخفیانه و البته با آگاهی بر جرم بودن عمل ارتکابی. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع اقدامات لازم پس از سرقت می‌پردازیم.

برای طرح و پیگیری شکایت از سرقت، باید حتما مراحل زیر را طی نمود:

 اطلاع به فوریت‌های پلیسی ۱۱۰:

بعد از اطلاع از وقوع سرقت چه در خودرو یا منزل و برای بهره‌مندی از حقوق بیمه حتما از طریق فوریت‌های پلیسی ۱۱۰ مراتب را به اطلاع ماموران نیروی انتظامی برسانید. ماموران با حضور در محل وقوع جرم، ضمن بررسی مراتب، گزارش کاملی را از محل وقوع و نحوه اعمال جرم، تهیه و در اختیارتان قرار خواهند داد تا بتوانید با سهولت بیشتر روند پیگیری خود را دنبال نمایید.

مراجعه به کلانتری محل یا دادسرای محل وقوع جرم:

گام بعدی، طرح شکایت با عنوان سرقت از منزل یا خودرو است. برای طرح شکایت با در دست داشتن گواهی مامور ۱۱۰، می‌بایست ابتدا به کلانتری محل مراجعه و پس از تایید گواهی مامور ۱۱۰ و تشکیل پرونده، به داسرای محل وقوع جرم مراجعه شود و اقدام به طرح شکایت نمود.

برای طرح شکایت کیفری برخلاف دعاویی حقوقی لازم نیست شاکی حتما شکایت خود را در برگه چاپی مخصوص با تشریفات خاص تهیه کند.

بر اساس ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری، شکایت شاکی چه به‌صورت شفاهی و چه به‌صورت کتبی برای شروع به رسیدگی کافی است و قاضی دادگاه نمی‌تواند از پذیرش آن خودداری نماید.

هم‌چنین به موجب قوانین، ضابطین دادگستری و قاضی مکلف‌ا‌ند شکایات شفاهی یا کتبی شاکیان را در همه وقت قبول نمایند. البته که در عمل رویه دادگاه‌ها متمایل بر این امر است که شکایت باید در برگه‌های مخصوص ثبت یا از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارسال گردد.

تنظیم شکوائیه و ارسال به دادسرا:

در گام بعدی می‌بایست شکواییه خود را با ذکر کامل موضوع جرم و اسامی شاکی و مشتکی‌عنه (دزد یا افراد ناشناس) تنظیم نموده و به دادسرا تحویل دهید.

با توجه به الکترونیک شدن طرح دعوا و شکایات، می‌توانید از طریق دفاتر خدمات به راحتی نسبت به ثبت شکواییه خود اقدام نمایید. دادسرا مراحل مقدماتی تحقیق و تعقیب را انجام و پرونده را تکمیل می‌نماید.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب آیا با جواب دادن به توهین دیگران مجرم شناخته می‌شویم؟  را مطالعه کنید.

نکاتی که اگر در معاملات ملکی به آن توجه نکنید دچار مشکل می‌شوید

آگاهی خریداران از نکته‌های مهم حقوقی هنگام خرید ملک، اهمیتی بسیاربالایی دارد و آگاه نبودن ازاین نکات، گاه مشکلاتی را برای خریداران ایجاد خواهد کرد.

خریداران و فروشندگان ملک با توجه به قوانین و مقرراتی که در این زمینه تنظیم شده می‌توانند تا حد بسیار زیادی از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری و به نوعی معامله ملکی خود را تضمین نمایند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع نکات مهم در معاملات ملکی می‌پردازیم.

موقوفه بودن ملک را بررسی نمایید

از نکات بسیارمهم حقوقی هنگام خرید یک ملک، بررسی موقوفه بودن آن است. بسیاری از مردم تصور میکنند، ملک های وقفی فقط به صورت مساجد و حسینیه ها، مدارس، بیمارستان و … است. اما بسیاری از املاک وقفی، تحت اجاره و در تسلط برای کاربری‌های مسکونی یا تجاری قرار دارد. مطلع باشید به عنوان یک نکته حقوقی مهم، معامله املاک وقفی جایز نیست و این املاک قانونا قابل خرید و فروش و معامله نیستند.

گاهی برخی املاک موروثی هستند

اگر ملک مورد معامله از طریق ارث به فروشنده یا فروشندگان آن به ارث رسیده باشد، هنگام تنظیم قرارداد باید، علاوه بر اسناد ملک، مدارک ضروری زیر نیز به رویت خریدار برسد:

• گواهی انحصار وراثت که توسط شوراها صادر شده
•  مفاصا حساب مالیات بر ارث ملک توسط سازمان امور مالیاتی
•  بررسی اسناد ملک

در رهن بودن ملک را بررسی نمایید

خریداران مطلع باشند، در صورتی‌که ملکی در رهن باشد فروشنده نمی‌تواند آن ملک را به خریدار منتقل کند و در واقع، هرگونه معامله چنین املاکی غیرقانونی است و تا وقتی که آن ملک از رهن خارج نشده یا رضایت و اجازه مرتهن (شخصی که ملک در رهن اوست) اخذ نشود، امکان تنظیم سند رسمی به نام خریدار مقدور نخواهد بود. خریدار می‌تواند با مراجعه به سند رسمی و مطالعه دقیق آن در صورتی که ملک در رهن باشد، این موضوع را متوجه شود.

توقیف یا در بازداشت بودن ملک را بررسی کنید

گاهی ملک بر اساس دستور مرجع قضایی و یا صدور اجراییه اداره ثبت، توقیف می شود.  مطلع باشید امکان تنظیم سند رسمی به نام خریدار تا زمان رفع بازداشت وجود ندارد لذا معامله چنین املاکی غیرقانونی است.

حقوق و منافع سایرین را در ملک بررسی کنید

ممکن است سایر اشخاص به نحوی نسبت به ملک مورد نظر، حق یا حقوقی داشته باشند که این حقوق، بهره‌برداری کامل خریدار از ملک را با مانع روبرو خواهد کرد. برای مثال ممکن است افرادی نسبت به ملک دارای حق انتفاع یعنی حق سکونت و بهره‌برداری از ملک را داشته باشند یا دارای حقوق ارتفاقی باشند. خریداران می‌توانند با درج شرطی در ضمن عقد، در صورت وجود این حقوق امکان فسخ را برای خود محفوظ بدارند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب آیا مستاجر می‌تواند ملک اجاره‌ای را به دیگری اجاره دهد؟  را مطالعه کنید.

نکات حقوقی مهم در مورد ازدواج موقت که نمی‌دانید

نکاح موقت همان ازدواج موقت است که در آن صیغه عقد بین زن و مرد برای مدت مشخصی جاری می‌شود و به موجب آن بین زن و مرد محرمیت ایجاد می‌شود.

افرادی که قصد ازدواج موقت دارند، قبل از اقدام به این عمل، باید نکات حقوقی ازدواج موقت را بدانند و از آثار حقوقی این نوع ازدواج آگاهی کامل داشته باشند. همراه مجله دلتا باشید.

نکات حقوقی ازدواج موقت

• صیغه نکاح موقت برای مدت مشخصی جاری می‌شود و با اتمام آن، نکاح موقت فسخ می‌شود و نیازی به طلاق نخواهد بود اما اگر مدت نکاح موقت طولانی باشد( مثلا ۹۰ سال )جهت جدایی باید طلاق صورت پذیرد.
• حق مهریه در ازدواج موقت برای زن محفوظ است و در صورت عدم شرط ضمن عقد، نفقه و ارث به وی تعلق نخواهد گرفت.
• در صورت داشتن ادعای هر گونه حقی در ازدواج موقت، اگر ازدواج موقت جایی ثبت( دفتر ثبت ازدواج یا شناسنامه )نشده است، اثبات آن به سختی امکان‌پذیر است.
• در صورت باردار شدن زن، شرط ضمن عقد و توافق به هنگام عقد، مرد ملزم به ثبت ازدواج موقت در دفاتر رسمی ازدواج و شناسنامه خواهد بود.
• سن قانونی جهت ازدواج موقت برای دختر ۱۳ سال تمام است.
• فرزند حاصل از ازدواج موقت ثبت شده دارای حقوقی مانند فرزندان حاصل از ازدواج دائم است.
• نگه داری و پرداخت نفقه فرزند حاصل از ازدواج موقت به عهده شوهر است.
• در ازدواج موقت جدایی زن و شوهر با تمام شدن مدت ازدواج موقت صورت می‌پذیرد یا اینکه مرد باید مدت باقی مانده از عقد را ببخشد.
• جهت تمدید مدت ازدواج موقت یا باید مدت عقد قبلی تمام شده باشد یا اینکه مدت باقی مانده توسط شوهر بخشیده شود.
• برخی فقها اجازه پدر را جهت ازدواج موقت دختره باکره لازم می‌دانند و برخی لازم نمی‌دانند، از این رو باید با توجه به پیروی از مرجع تقلید مورد نظر عمل نمود.
• اگر بر اساس شرع ازدواج موقت به درستی انجام شده باشد، عدم ثبت آن در دفاتر رسمی ازدواج جرم محسوب نمی‌شود و مجازاتی در پی نخواهد داشت.

مهریه در ازدواج موقت

• در ازدواج موقت عدم وجود مهریه، موجب بطلان عقد خواهد شد.
• پس از جاری شدن صیغه عقد در ازدواج موقت، در هر شرایطی مهریه به زن تعلق خواهد گرفت و او مالک آن است و با فوت زن، عدم نزدیکی شوهر، اتمام مدت عقد و بذل زمان عقد، مهریه از زن ساقط نخواهد شد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب با وظایف قانونی زن و شوهر در برابر هم آشنا شوید  را مطالعه کنید.

آیا با جواب دادن به توهین دیگران مجرم شناخته می‌شویم؟

توهین کردن در قانون جرم به‌حساب می‌آید؛ اما اگر کسی به ما توهین کند، می‌توانیم جواب توهین او را با اهانت متقابل بدهیم؟

توهین از جمله شایع‌ترین مصادیق ارتکاب جرم علیه حیثیت و حرمت افراد است در این مطلب از مجله دلتا به موضوع جواب دادن به توهین دیگران می‌پردازیم.

همه انسان‌ها به‌صرف انسان بودن و فارغ از هر گونه امتیاز خاص اجتماعی، حقوقی دارند که باید از جانب دیگر همنوعان محترم شمرده شود و مورد تعرض قرار نگیرد. از جمله، جان و مال و آبروی اشخاص مصون از تعرض است و در صورتی‌که این حقوق رعایت نشود، با رعایت شرایطی امکان مجازات شخص نقض‌کننده حقوق فراهم خواهد بود.

توهین به دیگران

جرم توهین می‌تواند به شکل گفتار،کردار،نوشتار و حتی اشارات دست و چشم و نظایر آن باشد.بدین ترتیب اعمالی مثل آب دهان روی کسی انداختن،هل دادن تحقیر‌آمیز یا برداشتن خشونت‌آمیز کلاه یا روسری از سر شخصی محترم و پرتاب کردن آن به زمین با توجه به اینکه عرفا باعث تخفیف و تحقیر شخص است توهین کیفری محسوب می شود.

جواب دادن به توهین دیگران

برای مثال چنانچه فردی به منزل شما مراجعت کرده و به خانواده شما با الفاظ یا اعمالی توهین نموده باشد، این امکان برای شما وجود خواهد داشت تا علیه وی شکایت از باب توهین و تهدید مطرح نمایید.

چنانچه شما نیز توهینی به آن فرد کرده باشید، آن فرد می‌بایست اقدامات قانونی انجام دهد. به عبارت دیگر صرف مورد توهین واقع شدن مجوز این نخواهد بود که آن شخص هم توهین یا تهدید نماید.

رویه پیگیری کیفری

در صورت وقوع جرم توهین، قربانی جرم یعنی کسی که به او توهینی روا داشته شده است، باید برای پیگیری موضوع و تحت تعقیب قرار دادن کسی که اقدام به توهین کرده است به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه و با ابراز دلایل خود از جمله شهادت شهود موضوع را ثابت و متهم را به مجازات قانونی محکوم کند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب آنچه مردان در مورد ازدواج و مهریه باید بدانند  را مطالعه کنید.