نحوه تقسیم ارث توافقی بین ورثه چگونه است؟
گاهی ورثه برای تعیین میزان ارث و تقسیم آن به دادگاه رجوع و تقاضای تقسیم ترکه می‌کنند. گاهی هم خود ورثه طبق قانون یا توافق، اقدام به تقسیم ارث می‌کنند. به‌عبارت دیگر «تقسیم به تراضی و توافق» عقدی است که به موجب آن شرکاء بدون الزام دادگاه توافق به تقسیم مال مشاع به نحو کلی یا جزیی می‌نمایند. در این نوشتار از مجله دلتا به موضوع تقسیم ارث توافقی بین ورثه می‌پردازیم.
تعیین نحوه تقسیم ارث
در خصوص نحوه تقسیم ارث در قانون و عرف بسته به نوع مال، شیوه‌های مختلفی مقرر شده است که در تقسیم ارث توافقی، وراث متوفی در وحله اول می‌بایست در این خصوص به وحدت نظر برسند.
تقسیم به تفکیک
یعنی جدا کردن و تقسیم مال غیر منقول به قطعات کوچک‌تر. مثلا قطعه زمینی به مساحت ۵ هزار متر مربع که مالک یا مالکان آن تصمیم دارند آن را به قطعات ۲۰۰ متر مربعی تقسیم کنند. اگر این تقسیم صورت گرفت، گفته می‌شود آن زمین به قطعات ۲۰۰ متر مربعی تفکیک شده است.
تقسیم به افراز
در افراز لازم است که ملک مشاع باشد. اگر ملک مشترک و مشاعی تفکیک شود حالت اشاعه و اشتراک آن از بین نمی‌رود اما در افراز سهم شریک مشخص و معین می‌شود و از حالت مشاع بودن و اشتراک خارج می‌گردد.
در افراز، ملک بر مبنای سهم شرکاء تقسیم می‌شود معمولا تفکیک براساس میزان مالکیت شرکاء صورت نمی‌گیرد بلکه به ترتیبی که مثلا فروش قطعات سهل‌تر باشد انجام می‌شود.
تقسیم به تعدیل
معنی لغوی تعدیل یعنی از روی عدالت چیزی را تقسیم کردن. تعدیل در جایی صورت می‌گیرد که برخلاف افراز، مال مورد نظر ارزش یکسانی ندارد و اجزای آن دارای قیمت‌های مختلفی هستند.
در این نوع تقسیم بر اساس مساحت، تقسیم صورت نمی‌گیرد بلکه بر اساس ارزش مال تقسیم می‌شود و عین مال بعد از تقسیم به ملکیت شرکاء در می‌آید.
مانند زمین زراعی مشترکی که یک قسمت آن از خاک حاصلخیزی برخوردار است و قسمت دیگر محصول به خوبی رشد نمی‌کند.
در اینجا کارشناس قسمت غیر حاصلخیز را بیشتر حساب می‌کند تا طرف دیگر از این تقسیم ضرر نکند.
تقسیم غیر مستقیم از طریق فروش مال مشترک و تقسیم وجه حاصل از فروش
آخرین مدل از انواع تقسیم غیرمستقیم است. یعنی مال اشتراکی به هیچ کدام از روش‌های بالا قابل تقسیم نبود.
به منظور مستقل کردن مال، مال منقول یا غیر منقول طبق مقررات اجرای احکام به فروش می‌رسد و ثمن معامله نسبت به حصه شرکا بین شرکاء تقسیم می‌شود.
تنظیم قرارداد تقسیم ارث توافقی
زمانی‌که وراث گواهی انحصار وراثت را از مرجع قضایی صالحه اخذ نموده‌اند و در خصوص نحوه تقسیم نیز تراضی کرده‌اند می‌بایست توافق خود را مکتوب نموده و در قالب قرارداد در بیاورند.
تراضی شرکا برای تقسیم مال مشترک نوعی عقد است. زیرا آن‌جا که تراضی وجود دارد عقد هم هست و در عقد نیز تراضی وجود دارد و از آن‌جا که عقد است تمام شرایط عمومی و اختصاصی صحت عقد از جمله قصد و رضا و اهلیت و معین بودن موضوع و مشروعیت جهت را نیز داشته باشد.
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب صلح عمری راه حلی برای انتقال اموال قبل از فوت را مطالعه کنید.
راه‌های پیشگیری از اختلافات در تقسیم ارث
ملک، زمین، اتومبیل شخصی و مواردی از این قبیل دستاوردهایی است که معمولا پس از مرگ افراد بجا مانده و دیگر برای او قابل استفاده نخواهند بود و مطابق شرع و قانون به وراث وی تعلق خواهند گرفت. در این نوشتار از مجله دلتا به موضوع پیشگیری از اختلافات در تقسیم ارث می‌پردازیم.
روش های پیشگیری از اختلاف در تقسیم ارث
تنظیم یک وصیتنامه قبل از فوت
جهت پیشگیری از اختلاف در تقسیم ارث بین وراث، هر فرد می‌تواند قبل از فوت خود اقدام به تنظیم وصیتنامه نمود.
این وصیتنامه می‌تواند با حضور شخص در دفاتر اسناد رسمی تنظیم گردد. همچنین می‌تواند به خط خود فرد با ذکر دقیق تاریخ و امضاء به‌صورت خودنوشت باشد.
باید دانست بر اساس ماده ۲۹۱ قانون امور حسبی وصیتنامه باید بر اساس تشریفات قانونی تنظیم گردد. در غیر این‌صورت در مراجع رسمی پذیرفته نیست مگر اینکه اشخاص ذینفع در ارث به صحت آن اقرار نمایند.
تنظیم وصیتنامه عهدی و مشخص نمودن وصی
بر اساس ماده ۸۲۶ قانون مدنی یکی از اقسام وصیت، وصیت عهدی است که در آن فرد وصیت‌کننده یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری مامور نماید.
مستفاد از ماده ۸۵۴ قانون مدنی، هر فرد می‌تواند به موجب وصیت، یک یا چند نفر را مکلف به انجام اموری بعد از فوت خود نماید. این افراد در اصطلاح حقوقی وصی گفته می‌شود.
صلاحیت وصی می‌تواند ناظر به تربیت و نگهداری از اولاد متوفی، پیگیری امور مربوط به دیون و بدهی‌های وی بعد از فوت، رسیدگی به امور معنوی از قبیل نماز و روزه و هر امر دیگری باشد که فرد در وصیتنامه خود تعیین می‌نماید.
تفویض وکالت به یکی از وراث در خصوص امور مربوط به ارث
وراث می‌توانند جهت پیشگیری از اختلافات احتمالی در خصوص ارثیه، به یکی از وراث که مورد اعتماد و اطمینان سایرین است وکالت دهند. در نهایت در یکی از دفاتر اسناد رسمی به وی تفویض اختیار نمایند.
تا به نمایندگی از سایر وراثین در خصوص امور مربوط به ارث مانند گرفتن برگه گواهی انحصار وراثت و حکم تقسیم ترکه از شورای حل اختلاف، حضور در دفاتر اسناد رسمی به عنوان نماینده قانونی سایر وراث جهت امضا هنگام فروش مالی که به‌طور مشترک بین وراث موجود است و مواردی از این قبیل حاضر گشته و پس از تعیین تکلیف امور، ماحصل کار را در اختیار سایرین قرار دهد.
پیشنهاد مطالعه : برای آشنایی بیشتر با نکات حقوقی در این زمینه، آیا همسر دوم از شوهر ارث می‌برد؟ مطالعه کنید.
وصیتنامه «کامل و قابل اجرا» چه شرایطی دارد؟
شرایط مربوط به وصیت‌کننده
برای صحت وصیتنامه وصیت‌کننده باید دارای پنج شرط باشد که عبارت از بلوغ، عقل، اختیار، رشد و عدم خودکشی است. در حقیقت وصیت‌کننده باید اهلیت داشته باشد و مجاز به تصرف در اموال خود باشد.
بنابراین وصیت کودک، فرد دیوانه، مست و کسی که او را مجبور کرده باشند وصیت کند و محجوری که از تصرف در اموالش ممنوع است، صحیح نیست.
هرگاه فرد دست به خودکشی یا اعمالی بزند که باعث جراحت و از بین رفتن خود شود و بعد از آن وصیت کند در صورت فوت، وصیت باطل است و در صورتی‌که زنده بماند وصیت نافذ می‌باشد.
لازم به ذکر است که وصیت‌کننده می‌تواند در هر صورت از وصیت خود برگردد و وصیت دومی بعد از وصیت اول خود صادر کند در این صورت وصیت دوم مورد پذیرش است و به اجرا در می‌آید.
شرایط مربوط به موضوع وصیت
همچنین برای صحت وصیتنامه اموال وصیت شده نباید بیش از یک سوم کل اموال باشد، بدهی‌ها، حقوق واجب هم‌چون خمس و زکات و کفارات از اصل مال کم می‌شود؛ اگرچه فرد به آن وصیت نکرده باشد و شامل همه مال نیز بشود.
البته وصیت‌کننده می‌تواند تمامی اموال و دارایی‌هی خود را برای بعد از فوت وصیت نماید، اما این ورثه هستند که باید وصیت بیشتر از ثلث را قبول نمایند. در واقع، زمانی که متوفی بیشتر از ثلث اموال خود را وصیت کرده باشد ورثه می‌توانند این وصیت را قبول یا رد کنند که این امر برای رعایت حقوق ورثه است.
اگر تعدادی از ورثه وصیت بیشتر از ثلث را رد کنند، ولی تعدادی از ورثه آن را قبول کنند، در این‌صورت مقدار بیش از ثلث فقط از سهم‌الارث کسانی که آن را پذیرفته اند، کسر خواهد شد.
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب آیا می‌توانیم نحوه تقسیم ارث زن فوت شده را مطالعه کنید.
تقسیم ارث خانه به چه صورت انجام می‌شود؟
بعد از اینکه فردی فوت می‌کند رابطه وی با اموالش قطع می‌شود و به طور غیرارادی اموال متوفی به ورثه تعلق می‌گیرد و به ارث می‌رسد.
در بحث‌های حقوقی تقسیم ارث خانه و به صورت کلی، انحصار وراثت یکی از مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین موضوعات به‌شمار می‌آید. اغلب افراد اطلاعات اندکی درباره میزان هزینه انحصار وراثت و نحوه درخواست گواهی انحصار وراثت و مدارک لازم انحصار وراثت دارند. مساله مالیات بر ارث هم برای وراث موضوع مهمی است. در قانون تکلیف هر یک از این موارد مشخص شده است. به‌ویژه در تقسیم ارث خانه، همیشه نزاعات بی‌پایانی درمی‌گیرد و افراد با بی‌اطلاعی از قانون یا نداشتن مدارک لازم انحصار وراثت دچار اشتباه می‌شوند. برای تقسیم ارث خانه آشنایی، با این قوانین لازم است. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی تقسیم ارث خانه می‌پردازیم.
تقسیم ارث خانه
در صورتی که میراث متوفی خانه باشد، همسر و فرزندان او در آن شریک هستند. در تقسیم ارث ملک سهم ارث همسر از ملک موروثی، یک هشتم است. فرزند پسر هم در تقسیم ارث ملک و در مقایسه با فرزند دختر دوبرابر بیشتر ارث می‌برد.
- قانون می‌گوید که برای تقسیم ارث خانه وراث باید ملک را پس از فروش میان خود تقسیم کنند. تا پیش از به‌فروش رفتن خانه، هیچ یک از وراث به هیچ وجه حق دخل و تصرف در خانه را ندارد.
- طبق قانون اگر بعد از فوت شوهر، همسر او در خانه سکونت کند، نمی‌تواند فرزندان را از فروش خانه منع کند. این امر تنها در صورتی قانونی است که شوهر وصیت کرده باشد زن تا زمانی که در قید حیات است، می‌تواند در آن خانه زندگی کند و فرزندان حق فروش خانه را ندارند.
- اگر متوفی در زمان حیات چند دانگ از خانه را به همسر و فرزندان خود بخشیده باشد و این مساله قابل اثبات باشد، وراث فقط چند دانگ باقی‌مانده را می‌توانند بین خود تقسیم کنند.
- معمولا در تقسیم خانه، وراث برای خرید یا فروش سهم خود با یکدیگر توافق می‌کنند. این یک روش مسالمت‌آمیز و رایج برای حفظ خانه در خانواده است.
- اگر پدر وقتی همسرش در قید حیات بوده خانه را به اسم او سند زده باشد و خود در قید حیات باشد، فرزندان نمی‌توانند ادعای ارث و میراث داشته باشند.
تقسیم ملک مشاع بین وراث
اگر متوفی در زمان حیات چند دانگ از خانه را به طور قانونی به همسر یا فرزندانش انتقال داده باشد و این امر قابل اثبات باشد تقسیم ارث ملک فقط در مورد چند دانگ باقی مانده صورت می‌گیرد که یا منجر به خرید سهم باقی مانده توسط آن فردی خواهد شد که چند دانگ از خانه به نام وی بوده است و یا به دلیل عدم توافق منجر به فروش کل خانه و پرداخت سهم وراث خواهد شد.
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مهلت پرداخت دیه را مطالعه کنید.
همچنین بخوانید:
محروم کردن از ارث،قانونی یا غیر قانونی؟
چه زمانی دیه از بیت المال پرداخت می‌شود؟
حقوق متوفی به چه کسانی می‌رسد؟
با مجله حقوقی دلتا همراه باشید
تقسیم ارث پدر
ارث مالی است که بعد از فوت شخص به بازماندگان و وارثان او تعلق می‌گیرد.
یکی از قدیمی‌ترین اختلافات و دعاوی در دادگاه‌ها مربوط به عدم توافق در مورد تقسیم ارث و میزان سهم الارث هر یک از وراث است که بهترین راه حل برای تقسیم ارث توافق میان وراث است که در غیر این صورت توسط مراجع قضایی صورت می‌گیرد به این ترتیب که وراث بعد از پرداخت مالیات ارث و مراجعه به شورای حل اختلاف و گرفتن گواهی انحصار وراثت اقدام به تقسیم ارث می‌کنند. همانطور که در طبقات و درجات ارث گفته شد، برای تقسیم ارث رعایت ترتیب طبقات و درجات از اهمیت بسیاری برخوردار است، به طوری که با وجود طبقه اول، طبقه دوم ارث نمی‌برد و با وجود درجه اول نیز درجه دوم ارث نمی‌برد. میزان سهم‌الارث هر یک از وراث طبق قانون مشخص شده است. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی تقسیم ارث پدر می‌پردازیم.
تقسیم ارث پدر
بعد از فوت وراث با مراجعه به شورای حل اختلاف و گرفتن گواهی انحصار وراثت اقدام به تقسیم ارث می‌کنند. طبقه اول از وراث عبارتند از:
- در جه یک: پدر و مادر و فرزندان
- درجه دو: اولاد اولاد ( نوه‌های متوفی )
زمانی که پدر فوت می‌کند ابتدا در صورت زنده بودن همسرش، سهم زن از ارث شوهر به وی پرداخت می‌شود، بعد از پرداخت مهریه زوجه و میزان سهم الارث او در صورت نداشتن فرزند یک چهارم به او ارث تعلق می‌گیرد و در صورت داشتن فرزند به زوجه یک هشتم ارث می‌رسد. بعد از آن نوبت به بقیه وراث می‌رسد. اگر متوفی دارای پدر و مادر باشد و فرزند هم داشته باشد سهم هر یک از پدر و مادر متوفی یک ششم است و در صورتی که متوفی پدر یا مادر و یا هم پدر و هم مادر داشته باشد و فرزند نداشته باشد سهم مادر یک سوم و بقیه ترکه متعلق به پدر است.
تقسیم ارث پدر در مصادیق مختلف
برای تقسیم ارث پدر به فرزندان چندین حالت وجود دارد:
اگر وراث متوفی پدر و مادر و یک دختر باشد، سهم ارث پدر یک ششم و سهم ارث مادر نیز یک ششم است. سهم ارث دختر در این حالت سه ششم است.
اگر وراث متوفی پدر و مادر و چند دختر باشند، سهم پدر و مادر هر یک یک ششم و چهار ششم بین دختران تقسیم می‌شود.
اگر وراث متوفی پدر و مادر یا یکی از این دو باشد و مابقی پسر و دختر باشند به نسبت پسر دو برابر دختر تقسیم می‌شود.
حالت دیگر این است که متوفی دارای پدر و مادر و یک و یا چند فرزند پسر باشد، در این حالت یک ششم به پدر یا مادر و مابقی به پسر یا پسران متوفی می‌رسد.
نکته مهم این است که اول زوجه سهم ارث خود را می‌برد و بقیه ترکه به صورت فوق تقسیم می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر تقسیم ارث خانه به چه صورت انجام می‌شود؟ را مطالعه کنید.
همچنین بخوانید:
اقساط بانکی فرد فوت شده چگونه پرداخت می‌شود؟
تقسیم ارث خانه به چه صورت انجام می‌شود؟
با مجله حقوقی دلتا همراه باشید