نفقه فرزندان و اصولی که برای پرداخت آن باید بدانیم
زن و شوهری که صاحب فرزند می‌شوند در مقابل او وظایف و تکالیفی را عهده‌دار می‌شوند. یکی از این تکالیف تامین مادی فرزندشان است که در قانون تحت عنوان نفقه فرزند بحث شده است. در تعیین میزان نفقه فرزندان معیار، عرف مخارج زندگی و توانایی مالی مسئول پرداخت نفقه لحاظ می‌شود. به گزارش مجله پیام دلتا دادگاه های خانواده معمولا با در نظر گرفتن توانایی مالی انفاق دهنده و مخارج متعارف فرزند مانند هزینه های مربوط به تامین مسکن و پوشاک و غذا را متناسب با محیطی که در حال پرورش است (مانند شهر، روستا و…) مورد سنجش قرار می‌دهند به همین سبب نفقه افراد به یک اندازه ثابت نیست. دیگر هزینه‌های عرفی مانند تحصیل و درمان و … را می‌توان بر اساس مسئولیت نگهداری و تربیت که برعهده‌ی والدین است، متوجه خود والدین دانست.
نفقه فرزندان بر عهده کیست؟
طبق قانون نفقه فرزند بر عهده پدر او است. در صورت فوت پدر یا ناتوانی مالی او نسبت به پرداخت نفقه، برعهده پدربزرگ پدری خواهد بود. در صورت نبود یا ناتوانی اجداد پدری، پرداخت نفقه بر عهده مادر است. اگر مادر نیز در قید حیات نباشد یا توان مالی نداشته باشد بر عهده پدربزرگ ها و مادر بزرگ های مادری و مادر بزرگ های پدری است.
آیا جهیزیه دختر به عنوان نفقه است یا خیر؟
بر اساس قانون، در هر ازدواج فراهم کردن شرایط برای شروع زندگی مانند خانه و لوازم لازم، برعهده مرد است. البته در عرف برای تقسیم فشارهای مالی تهیه وسایل خانه تحت عنوان جهیزیه بر عهده خانواده دختر است که شرعا و قانونا تهیه این وسایل برای شروع زندگی بر عهده مرد است و مرد مسئول کلی خانواده محسوب می شود و هرچند که کمک خانواده دختر کاری شایسته است، بنابراین به نظر می رسد جهیزیه دختر به عنوان نفقه برای خانواده او محسوب نمی‌شود.
نحوه مطالبه نفقه و ضمانت اجرای عدم پرداخت
باید بدانیم نحوه مطالبه نفقه فرزند به این صورت است که اگر فرزند دختر کمتر از ۹ سال و پسر کمتر از ۱۵ سال باشد با استناد به قانون حمایت خانواده کسی که طفل را نگهداری می‌کند مثل مادر می‌تواند برای نفقه او علیه پدر یا پدربزرگ پدری به دادگاه رجوع کند.
از فاصله سنینی که ذکر شد تا ۱۸ سال تمام نیز در صورتی که حکم رشد از دادگاه گرفته شده باشد فرزند می‌تواند بر علیه پدر یا هر شخص دیگری که پرداخت نفقه برعهده او است اقامه دعوی کند، اما اگر حکم رشد فرزند را از دادگاه نگرفته باشد نمی‌تواند به تنهایی و مستقیم در دادگاه مطالبه نفقه بکند.
اگر پدر و مادر از دادگاه درخواست طلاق کنند طبق ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده، دادگاه مکلف است ضمن رای طلاق، تکلیف حضانت و هزینه های حضانت فرزندان را که منظور نفقه فرزند مشترک است تعیین کند. اگر طلاق توافقی باشد والدین در مورد تمام موارد از جمله حضانت و مخارج فرزند یعنی همان نفقه توافق می‌کنند. اگر در زمان طلاق، توافقی صورت نگیرد یا والدین دچار اختلاف شوند، معمولا موضوع به کارشناس ارجاع داده می شود تا برای میزان آن تعیین تکلیف شود.
در مورد احکامی که دادگاه در خصوص نفقه فرزند صادر می‌کند با تغییر اوضاع و احوال از جمله تغییرات اقتصادی، می‌توان از دادگاه تقاضای تغییر و گاهی کم کردن میزان نفقه را درخواست کرد. به این معنا که دادگاه مجددا بررسی کند و در صورت تغییرات، اقدام به صدور حکم جدید کند.
مجازات نپرداختن نفقه
نپرداختن نفقه فرزند در صورت تمکن مالی جرم محسوب می‌شود. طبق قانون حمایت خانواده مجازات نپرداختن نفقه ۶ ماه تا ۲ سال حبس است. شروع به رسیدگی در دادگاه مستلزم طرح شکایت از طرف شاکی است. طفل چون به طور مستقل امکان طرح شکایت ندارد، مادر یا اشخاص دیگر اعلام کننده جرم به دادگاه هستند. حتی نپرداختن نفقه فرزندان و یا کودکان تحت سرپرستی هم مشمول این مجازات است.
همچنین بخوانید:
اکراه در عقد نکاح و تصمیم قانونگذار