عزل وکیل ؛ چرا و چگونه؟

وکیل می‌تواند در طول مدتی که وکالت دیگری را به عهده دارد، استعفا دهد و همچنین موکل نیز می‌تواند وکیل خود را برکنار کند و چنانچه برای وکالت مدتی هم تعیین شده باشد، در طول همان مدت نیز می‌توان وکالت را بر هم زد. در این مطلب به بررسی این‎که عزل وکیل تحت چه شرایطی امکان‎پذیر است، می‎پردازیم.

وکالت، عقدی جایز است که به موجب آن، به شخص دیگری نمایندگی یا نیابت داده می‌شود که اموری را به جای موکل انجام دهد. اقدامات وکیل در هر زمینه محدود به اختیاراتی است که موکل به او واگذار می‌کند. هر یک از طرفین حق دارند هر وقت که بخواهند، عقد وکالت را بر هم بزنند.

وکالت چگونه پایان می‎یابد؟

مطابق با ماده 678 قانون مدنی، وکالت به یکی از راه‎های زیر از بین می‎رود:

1 ـ به عزل توسط موکل. 2 ـ به استعفای وکیل. 3 ـ به فوت یا به جنون وکیل یا موکل.

نکاتی که در خصوص عزل وکیل باید رعایت شود:

در صورت عزل وکیل، باید تمام حق‌الوکاله به او پرداخت شود، مگر اینکه طرفین توافق دیگری کرده باشند و نیز استعفای وکیل به موکل و مرجع قضایی و اداری اعلام می‎شود و وکیل برای کارهایی که انجام داده، حق‌الوکاله می‎‎گیرد.

شایان ذکر است، مطابق با قانون ایران، مراتب عزل وکیل باید هم به دادگاه و هم به وکیل معزول (عزل شده) اطلاع داده شود. ماده 680 قانون مدنی بیان می‎دارد:

تمام اموری که وکیل قبل از رسیدن خبر عزل به او، در حدود وکالت خود انجام دهد، نسبت به موکل نافذ (صحیح) است.

بنابراین، در تمام موارد از قبیل قبول وکالت یا عزل وکیل توسط موکل یا استعفای وکیل، مراتب باید صراحتاً به طرف دیگر ابلاغ گردد.

در خصوص وکالت نامه های رسمی که در دفترخانه های اسناد رسمی ثبت می‎گردد نیز این قاعده جاری است. به این معنی که مراتب عزل وکیل باید به دفترخانه تنظیم کننده سند و شخص وکیل ابلاغ شود و با این کار از ادعاهای بعدی موکل مبنی بر عزل وکیل خود، به هر شکل اعم از شفاهی یا کتبی (سند عادی) یا تلفنی و... جلوگیری می‌گردد و این امر باعث حفظ حقوق اشخاص ثالث و حتی شخص وکیل خواهد شد.

در حال حاضر پس از مراجعه موکل به دفترخانه و عزل وکیل، بلافاصله پیامکی با مضمون اطلاع از برکناری، به وکیل ارسال شده و ابلاغ محسوب می‎شود.

وکالت نامه های رسمی که در دفترخانه‎های اسناد تنظیم می‎گردند مشمول ماده 1287 قانون مدنی هستند و از اعتبار حقوقی برخوردارند. تا زمانی‎ که موکل، مراتب عزل وکیل را به دفترخانه تنظیم‌کننده سند اطلاع ندهد، وکالت نامه رسمی به قوت خود باقی بوده و دارای اعتبار است.