در چه مواردی مرد می‌تواند نفقه را پرداخت نکند؟

طبق ماده  ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه عبارت است از نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و هر آنچه به صورت عادت یا احتیاج لازمه زندگی وی باشد.

​

در قوانین مدنی و کیفری ایران نسبت به پرداخت نفقه تاکید بسیاری شده است تا از طریق آن، مردان ملزم به پرداخت حق و حقوق شرعی و قانونی همسر خود باشند اما در مواردی نیز به آنان اجازه داده شده است که از پرداخت آن خودداری کنند. قانون میزان دقیقی برای نفقه مشخص نکرده بلکه نفقه را بر مبنای نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن و منطبق با عرف زمان و مکان زندگی زوجین دانسته است. در این نوشتار از مجله دلتا به موارد مجاز پرداخت نکردن نفقه می‌پردازیم.

موارد مجاز پرداخت نکردن نفقه توسط مرد

مهم‌ترین چراغ سبز قانون مدنی برای ندادن نفقه به زن ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی است که می‌گوید هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود. طبق این ماده عدم تمکین مجوزی برای ندادن نفقه است البته تمکین تابع عرف اقوام و نزدیکان است و در اصطلاح قانونی یا حقوقی تمکین عبارت از برآوردن نیازهای شوهر و اجابت کردن خواسته‌های مشروع او است. از جمله موارد تمکین، اقامت در اقامتگاه دائمی شوهر است یعنی زن برای دریافت نفقه باید در خانه شوهر زندگی کند؛ مگر در یک مورد استثنا و آن اینکه در عقد ازدواج شرطی غیر از آن شده باشد که زن در منزل دیگری یا خانه دیگری زندگی کند. اگر زن بدون دلیل موجه و بدون موافقت شوهر خانه را ترک کند و حتی در خانه پدر یا مادر خویش اقامت کند، مرد می‌تواند نفقه پرداخت نکند. مورد دیگر، الزام زن به حسن معاشرت با شوهر خویش است.

​

زنی که بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کند، ناشزه یعنی نافرمان و خاطی نامیده می‌شود و در این صورت علاوه بر اینکه مرد از دادن نفقه معاف خواهد بود، می‌تواند طلاق وی را نیز از دادگاه تقاضا کند. سوءرفتار زن یا انتخاب شغلی مغایر با شئون اخلاقی و وظایف زناشویی و داشتن معاشران فاقد صلاحیت اخلاقی از دیگر موارد نشوز محسوب خواهد شد. طبق ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی، در عقد موقت، زن حق نفقه نداشته مگر اینکه شرط شده یا اینکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد. نفقه تنها منحصر به زنی است که به عقد دائم درآمده است و در عقد یا ازدواج موقت زن مستحق نفقه نخواهد بود مگر اینکه در موقع عقد شرط شده باشد یا اینکه طرفین ابتدا با هم توافق کرده باشند. برای نقد کردن نفقه زن می‌تواند دو نوع شکایت حقوقی و کیفری را مطرح کند که نوع اول دادخواست حقوقی و دیگری شکایت کیفری است. هنگامی که زن از شوهر خود تمکین می‌کند و شوهر از دادن نفقه خودداری می‌ورزد، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده و طرح دعوی حقوقی برای گرفتن نفقه، محکومیت شوهر به پرداخت نفقه را از دادگاه بخواهد و در این صورت دادگاه پس از بررسی ادعای زن حکم به پرداخت نفقه خواهد داد اما اگر مرد محکوم به پرداخت نفقه شود و از پرداخت آن، امتناع کند، زن می‌تواند درخواست طلاق مطرح کند و قاضی مرد را مکلف و مجبور خواهد کرد که وی را طلاق دهد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر نحوه اعتراض به میزان نفقه را مطالعه کنید.

همچنین بخوانید:

نفقه به زن شاغل تعلق می‌گیرد؟

مرد الزامی به تمکین از زن دارد؟

زن برای عمل جراحی زیبایی به اجازه شوهر نیاز دارد؟

چه زمانی زن می‌تواند جدا از شوهر خود زندگی کند؟

نفقه زن به چه صورتی محاسبه می‌شود؟

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

مرد الزامی به تمکین از زن دارد؟

عدم تمکین مرد در صورتی که سبب عسر و حرج زن بشود سبب ایجاد حق طلاق برای زوجه خواهد شد.

​

زمانی که زن و مردی به عقد نکاح هم در می‌آیند و با یک‌دیگر عروسی می‌کنند، باید وظایفی را به صورت متقابل به عهده گرفته و به خوبی آن را انجام بدهند که یکی از این وظایف متقابل، تمکین است. تمکین در اصطلاح حقوقی به معنای اطاعت کردن و ملزم شدن است و یک لغت عام به حساب می‌آید که در خصوص هر کسی کاربرد دارد؛ اما بر اساس قوانین و مقررات جاری در کشور اصولا زمانی که از تمکین صحبت می‌شود، منظور آن است که زن باید از شوهر خود حرف شنوی داشته باشد و در امور کلی مربوط به زندگی زناشویی با وی هماهنگ باشد. با این حال، الزام به تمکین را نمی‌توان تنها به عنوان تکلیف زن تلقی کرد؛ لذا حسن معاشرت مرد در طول زندگی با همسر و بر طرف کردن نیازهای وی نیز به نوعی تمکین از طرف شوهر تلقی می‌شود که خوشبختانه در قانون راهکارهایی برای تمکین از طرف شوهر نیز پیش بینی شده است.در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی تمکین مرد از زن می‌پردازیم.

تمکین از طرف مرد

بنا به قانون مدنی شوهر نیز مکلف است که با همسر خود حسن معاشرت داشته باشد و علاوه بر آن، در تقویت مبانی زندگی خانوادگی با همسر خود مشارکت و تعامل داشته باشد. لذا در صورتی که مرد از انجام وظایف کلی زندگی مشترک خود سر باز زند، دلیلی ندارد که نتوان از تمکین شوهر سخن گفت. چرا که در این شرایط، زندگی خانوادگی و مشترک زوجین با خلل مواجه شده که جبران آن غیر ممکن است. با این حال، در آرا بسیاری از دادگاه‌ها تمکین مختص زن است و تمکین از طرف شوهر معنایی ندارد.

​

دعوای الزام به تمکین شوهر

اگر زن در دادگاه دعوایی به خواسته الزام به تمکین شوهر اقامه کند، محکوم به رد است. با این حال، اگر چه الزام به تمکین شوهر، تحت این عنوان غیر ممکن است، زوجه راهکارهایی در این خصوص خواهد داشت که تا حد زیادی در رابطه با الزام به تمکین شوهر مثمر ثمر است. به عنوان مثال، در عقد دائم مرد مکلف شده است که به همسر خود نفقه دهد. حال اگر مرد از پرداخت نفقه به زن امتناع کرد، زن می‌تواند به دادگاه مراجعه کند و دادخواست مطالبه نفقه دهد. همچنین در صورتی که مرد، زن را از منزل مشترک بیرون کرده باشد و از زندگی مشترک با زن امتناع کرده باشد، زن این امکان را خواهد داشت که به جرم ترک انفاق از شوهر شکایت کند. در صورتی هم که خود مرد زندگی مشترک خانوادگی خود را ترک کرده باشد، زن می‌تواند ادعای عسر و حرج کند که در این صورت قاضی با ملاحظه شرایط تمکین شوهر، ممکن است حکم طلاق زن را صادر کند.

برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر به چه زنانی نفقه تعلق نمی‌گیرد؟ را مطالعه کنید.

همچنین بخوانید:

عواقب ترک منزل توسط زن

نفقه به زن شاغل تعلق می‌گیرد؟

زن برای عمل جراحی زیبایی به اجازه شوهر نیاز دارد؟

چه زمانی زن می‌تواند جدا از شوهر خود زندگی کند؟

در چه مواردی زن مجاز به عدم تمکین است؟

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

تمکین در دوران عقد به چه صورت است؟

کلمه تمکین در لغت به معنای الزام است و در اصطلاح به این معنی است که پس از زوجیت خانم، مکلف به تبعیت از مرد است.

​

ایجاد رابطه زوجیت احکامی زیادی اعم از مالی و غیرمالی را برای طرفین به وجود می‌آورد. احکام مالی از جمله مهریه، نفقه و… که به وفور درباره آن‌ها مطالب وجود دارد اما احکام غیرمالی که کمتر به آن توجه می‌شود و بعضا با احکام مالی در مواردی اشتباه گرفته می‌شود لازم است تا درباره آن به طور مختصر و مفید صحبت شود. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی تمکین در دوران عقد می‌پردازیم.

آیا تمکین فقط مختص به خانم است؟

اگرچه عموما واژه تمکین برای انجام تکالیف خانم در قبال مرد به کار برده می‌شود ولی بدین معنی نیست که مرد در قبال همسر خود تکالیفی ندارد و ملزم به حسن معاشرت که به آن اشاره شد نیست؛ در این صورت اگر مرد در رابطه با همسر خود حسن معاشرت نداشته باشد به طور مثال برخورد فیزیکی با همسر خود داشته باشد یا با الفاظی ناشایست ورکیک سخن گوید می‌تواند از موارد عسر و حرج (از جمله مواردی است که اگر از نظر قاضی محرز شود حکم طلاق صادر می‌شود) محسوب شده و خانم طبق آن مبادرت به طلاق ‌کند.

آثار تمکین

قانون فراهم کردن هزینه‌هایی که برای دوام زوجیت لازم است از قبیل غذا لباس دارو و درمان و… را بر عهده مرد قرار داده و مرد را مکلف به پرداخت آن کرده است که اصطلاحا به آن نفقه می‌گویند؛ حال اگر خانم به وظایف خود عمل نکند نفقه‌ای که قانون بر عهده مرد قرار داده است ساقط می‌شود.

​

تمکین در دوران عقد

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که تکلیف دختر باکره‌ای که هنوز با همسرش زندگی مشترکش را آغاز نکرده است و زیر یک سقف زندگی نکرده‌اند از لحاظ مهریه و نفقه چه می‌شود؟ از لحاظ نفقه تکلیف روشن است. در قانون مدنی آمده است که نفقه همسر دائم با شوهر است اما از تصمیمات دادگاه این موضوع فهمیده می‌شود که نفقه همسری که در دوران عقد است طبق همان رویه سابق با پدر بوده و شوهر وظیفه‌ای به پرداخت نفقه ندارد، البته که در این بین نظرات مخالف وجود دارد و عده‌ای نیز عقیده دارند حقوق همسر در عقد نیز هیچ تفاوتی با زمان زندگی مشترک ندارد. با توجه به اینکه شوهر در دوران عقد وظیفه پرداخت نفقه ندارد زن نیز وظیفه تمکین به معنا خاص یا همان رابطه زناشویی را ندارد و در صورت عدم تمکین ناشزه محسوب نمی‌شود، زیرا طبق نظر قاضی دادگاه ابتدا شوهر باید لازمه تمکین همسر را که شامل خوراک، پوشاک و مسکن مناسب است را فراهم کند و سپس زن را به زندگی دعوت کند و تقاضا تمکین کند و با توجه به فراهم نشدن شرایط زندگی در دوران عقد عدم تمکین در این دوران کاملا امری قانونی برای زن محسوب می‌شود.

برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطالبه مهریه در عقد موقت را مطالعه کنید.

همچنین بخوانید:

به چه زنانی نفقه تعلق نمی‌گیرد؟

در چه مواردی زن مجاز به عدم تمکین است؟

الزامی به پرداخت نفقه در عقد موقت وجود دارد؟

نفقه از چه زمانی به زن تعلق می‌گیرد؟

در صورت پرداخت نکردن نفقه زن حق طلاق دارد؟

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید

ترک منزل توسط زن و عواقب قانونی آن

در این مطلب به موضوع عدم تمکین که هنوز برخی از افراد جامعه در خصوص مصادیق آن به طور دقیق اطلاعی ندارند، خواهیم پرداخت.

ترک منزل توسط زن یکی از مصادیق عدم تمکین:

ترک منزل توسط زن، یکی از موارد عدم تمکین است. مطابق با ماده 1114 قانون مدنی، زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند، سکونت داشته باشد. اکثر پرونده هایی که موضوع آن تمکین است، مربوط به ترک خانه بدون اطلاع شوهر است؛ این مساله معمولا به دلیل مشکلات بین زن و مرد اتفاق می‌افتد.

طبق قانون، تعیین محل زندگی به عهده مرد است؛ مگر آنکه در شروط ضمن عقد ازدواج، اختیار تعیین منزل به زن داده‌شده باشد. همچنین قانون مواردی را در نظر گرفته است که در این موارد زن می تواند بدون اذن (اجازه) شوهر منزل را ترک کند، بدون این که مورد اتهام عدم تمکین قرار گیرد.

استثنائات ترک منزل توسط زن:

قانون برای ترک خانه توسط زن استثنائاتی در نظر گرفته است که در این موارد، خروج زن از منزل، نشوز محسوب نشده و موجب محرومیت زن از دریافت نفقه نمی‎شود. این موارد عبارتند از :

• خروج از منزل جهت مداوا به تشخیص پزشک
•  خروج از منزل برای انجام امور شرعی و واجب مانند حج
• سکونت در محل دیگر به دلیل ترس از ضرر و زیان مالی ، جسمی یا آبرویی

شایان ذکر است، در مورد ترس از ضرر جانی و مالی، طبق قانون، اگر بودن زن با شوهر در یک منزل همراه با خوف (ترس) ضرر بدنی یا مالی یا آبرو برای زن باشد، قانون به زن این اجازه را می‎دهد که مسکن جداگانه اختیار کند. به عنوان مثال، در مواردی که زن به دلیل خطری که از جانب شوهرش او را تهدید می کند، مجبور است منزل را ترک کند، یا به دلیل این‎که زوج مبتلا به امراض مقاربتی است، و ناچار به امتناع از رابطه جنسی با او است.

درصورت اثبات ضرر مذکور، دادگاه حکم بازگشت به منزل شوهر را نخواهد داد. لازم به ذکر است، تا زمانی که زن به دلیل ترس جانی و مالی، امکان بازگشت به منزل را ندارد، مرد موظف است نفقه را به او پرداخت کند.

محل سکونت زن طبق قانون:

ماده  1116 قانون مدنی بیان می‎کند: «مادام که رسیدگی به اختلاف بین زوج ها خاتمه نیافته، محل سکونت زن به تراضی (توافق) طرفین، معین می‌شود و در صورت عدم تراضی، دادگاه با جلب نظر اقربای دو طرف،( نزدیکان این زوج) منزل زن را معین خواهد کرد. درصورتی‌که اقربائی نداشته باشند، قاضی، محل مورد اطمینانی را تعیین خواهد کرد.

حکم قانونی عدم تمکین زن:

سوالی که ممکن است مطرح شود این‎است که، اگر زن بدون اذن همسر منزل را ترک کند، چه مجازاتی شامل حال او خواهد شد؟

از آنجا‎‎ که ترک منزل، یکی از مصادیق عدم تمکین به شمار می‎رود، بنابراین، شوهر می‎تواند به دادگاه مراجعه کرده و الزام زن را به تمکین بخواهد. در صورتی که دادگاه ادعای عدم تمکین را درست تشخیص دهد و حکم قطعی محکومیت زن صادر شود، نفقه ای شامل زن نخواهد شد. و همچنین اگر بنا به این دلیل، مرد تقاضای طلاق نیز داشته باشد، تقسیم دارایی بین آن‎ها نیز صورت نخواهد گرفت.

مطابق با قانون حمایت از خانواده: « در این شرایط مرد می‎تواند اقدام به کسب اجازه ازدواج مجدد از دادگاه کند.» بنابراین، برای آنکه مرد بتواند زن دوم بگیرد، بایستی به دادگاه مراجعه و با اثبات عدم تمکین همسرش، از دادگاه اجازه ازدواج مجدد بگیرد.

همچنین بخوانید:

تمکین در قانون ایران به چه معنااست؟

نصب تابلو پارک ممنوع در چه صورت جرم است؟

110 سکه مهریه ، علت قانونی آن

تفاوت فسخ قرارداد با انفساخ و تفاسخ چیست؟