آیا با وجود رابطه نامشروع زن، نفقه باید پرداخت گردد؟

یکی از متداول‌ترین پرسش‌های آقایان این است که اگر رابطه نامشروع زن خود را ثابت کند، از پرداخت نفقه به او معاف خواهد بود یا خیر؟

از جمله مهم‌ترین حقوقی که زن به موجب انعقاد عقد نکاح از آن برخوردار می‌شود، حق دریافت نفقه است. بر اساس شرع و قانون مدنی، مرد، مکلف شده است تا علاوه بر نفقه فرزندان خود، نفقه زن را نیز به وی بپردازد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع پرداخت نفقه به زن خیانتکار می‌پردازیم.

تعریف نفقه زن

بر اساس ماده ۱۱۰۷قانون مدنی:” نفقه زن، عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن. از قبیل مسکن، البسه، نان، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم، در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.” بنابراین، در تعریف نفقه باید گفت، نفقه مالی است برای رفع نیاز‌های زن، که مرد موظف شده است که این مال را پرداخت کند. همچنین، او وظیفه دارد تا تمامی نیازهای مادی زن را بر اساس عرف جامعه برطرف کند.

آیا با وجود رابطه نامشروع زن، نفقه باید پرداخت گردد؟

پاسخ به این سوال منفی است. اثبات خیانت زن موجب عدم تعلق نفقه به وی نمی‌شود و زن همچنان مستحق دریافت نفقه خود است.

دلیل این امر که اثبات رابطه نامشروع زن موجب محروم شدن او از دریافت نفقه نمی‌شود به این جهت است که: موجب و سبب اینکه زن از شوهر خویش نفقه دریافت می‌کند، موجب و دلیل قانونی است، تحت عنوان تمکین عام و خاص. اگر به مباحث قانون مجازات علاقه دارید مطلب آیا کشتن زن خیانتکار مجازات دارد؟ را مطالعه کنید.

لذا صرفا با اثبات عدم تمکین زن، می‌توان به او نفقه نپرداخت. رابطه نامشروع هرچند اثبات گردد به تنهایی دلیلی برای جواز عدم پرداخت نفقه نیست.

نفقه بعد از طلاق زن

در پاسخ به این سوال که آیا بعد از طلاق نفقه به زن تعلق می‌گیرد باید بگوییم، اصولا نفقه بعد از طلاق زن، بر عهده مرد نیست مگر در دو حالت که عبارتند از:

بارداری زن: دراین‌صورت، صرف نظر از نوع طلاق، تا پایان وضع حمل، مرد ملزم به پرداخت نفقه است. البته بعد از وضع حمل نیز مرد، همچنان، موظف به پرداخت نفقه فرزند خود است؛ اما در خصوص پرداخت نفقه زوجه، دیگر وظیفه ای ندارد.

طلاق رجعی: در پاسخ به این سوال که آیا بعد از طلاق نفقه به زن تعلق میگیرد باید بگوییم، در صورتی که طلاق از نوع طلاق رجعی باشد زن، موظف است تا پایان مدت عده طلاق، در منزل همسرش سکونت نماید. در مقابل، شوهر هم موظف است که نفقه این مدت را به وی بپردازد تا مدت عده به پایان برسد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب در این شرایط زن می‌تواند از تمکین جنسی خودداری کند را مطالعه کنید.

آیا می‌توان از پدرشوهر نفقه دریافت کرد؟

گرفتن نفقه از پدرشوهر زمانی مطرح می‌شود که شوهر به هر دلیلی نفقه زن یا نفقه فرزند را پرداخت نکند.

در بین اعضای خانواده یک مرد افراد زیادی وجود دارند که واجب‌النفقه هستند. به بیان دیگر مرد باید به آنان نفقه پرداخت کند. این افراد شامل زن، فرزندان، پدر و مادر می‌شود. در بین این افراد پرداخت نفقه زن بیش از سایر افراد اهمیت دارد و در صورت عدم پرداخت نفقه یا ترک انفاق، زن می‌تواند از همسر خود شکایت کند و حتی از او طلاق بگیرد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع دریافت نفقه از پدر شوهر می‌پردازیم.

شرایط گرفتن نفقه از پدر شوهر چیست؟

• اولین و مهم‌ترین عامل یا شرطی که پدرشوهر یا همان جد پدری را موظف به پرداخت نفقه می‌کند؛ توانایی مالی است. بر این اساس اگر پدرشوهر شرایط مالی مناسبی نداشته باشد نمی‌توان نفقه را از او طلب کرد.
• تنها برای فرزندانی می‌توان درخواست نفقه کرد که توانایی تامین مخارج زندگی خود را نداشته باشند یا کودک باشند.
• هرگاه دادگاه خانواده جدپدری را ملزم به پرداخت نفقه کند؛ این موضوع تنها شامل پرداخت نفقه در زمان آینده خواهد شد.

آیا پدرشوهر می‌تواند از پرداخت نفقه نوه خودداری کند؟

در صورت وجود شرایط مذکور و رای قطعی دادگاه، هیچ بهانه‌ای از سوی پدرشوهر برای خودداری از پرداخت نفقه وجود ندارد و در صورت امتناع او با وجود تمکن مالی حتی می‌توان شکایت کیفری تنظیم کرد. ممکن است در این حالت قاضی شش ماه تا دو سال حبس به عنوان مجازات تعیین کند. در قانون مجازات برای انواع جرایم مجازات‌های مختلفی بیان شده است برای مثال می‌توانید به مطلب رابطه نامشروع در خودرو چه مجازاتی دارد؟ مراجعه کنید.

گرفتن نفقه از پدر شوهر در صورت شاغل بودن مادر

بسیاری از بانوان شاغل به دلیل عدم اطلاع از قوانین، در صورت نبود یا فوت شوهر یا عدم استطاعت مالی وی، به دنبال گرفتن نفقه از پدرشوهر خود نمی‌روند و با درآمد خود هزینه‌های فرزندان را پرداخت می‌کنند.

درحالیکه طبق قانون در نبود شوهر یا عدم استطاعت مالی او پرداخت نفقه فرزندان با جد پدری یا همان پدرشوهر است. در نهایت اگر جدپدری تمکن مالی نداشت؛ پرداخت نفقه فرزندان برای مادر واجب می‌شود.

دریافت نفقه عروس از پدر شوهر

• هرگاه شوهر زنده اما فقیر باشد: پدر شوهر هیچ‌گونه تکلیفی در رابطه با پرداخت نفقه عروس ندارد. در حالت اعسار یا تنگدستی شوهر، زن نمی‌تواند از پدر شوهر خود نفقه خود را مطالبه کند. در این حالت یا باید تحمل کند و منتظر گشایش مالی همسر خود باشد یا اینکه از او طلاق بگیرد.
• شوهر زنده اما محجور باشد: زن در این حالت می‌تواند نفقه حال و گذشته خود را از اموال شوهر طلب کند. بر ولی یا قیم مرد واجب است که نفقه زن را از اموال او بپردازد.
• شوهر حی و حاضر است اما از پرداخت نفقه خودداری می‌کند: در این صورت می‌توان از طریق شکایت کیفری و حقوقی مرد را ملزم به پرداخت نفقه کرد اما پدرشوهر در این حالت نیز تکلیفی ندارد.
• نفقه زن بیوه: زن پس از فوت شوهر خود باید عده نگه دارد؛ یعنی اجازه ندارد با شخص دیگری ازدواج کند. در مدت عده وفات که چهار ماه و ده روز است؛ زن مستحق دریافت نفقه خواهد بود. اگر شوهر دارایی یا اموال داشته باشد نفقه زوجه از محل این دارایی‌ها قابل مطالبه است. در غیر این صورت نیز پدرشوهر یا خانواده شخص فوت شده باید در مدت عده نفقه عروس را پرداخت کنند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا ۳ طلاقه کردن زن در ایران امکان دارد؟  را مطالعه کنید.

در چه شرایطی می‌توان نفقه را قسط‌بندی کرد

انعقاد عقد نکاح دارای تبعات و آثار حقوقی و مالی و غیره است که از مهم‌ترین آثار مربوط به آن، می‌توان به پرداخت مهریه و نفقه و غیره اشاره کرد.

پرداخت مهریه و نفقه با توجه به شریعت اسلام بر مرد واجب است و این وجوب فقط برای عقد دائم وجود دارد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع شرایط قسط بندی کردن نفقه می‌پردازیم.

نفقه چیست و چه مواردی را شامل می‌شود؟

با استناد به ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن را شامل می‌شود. این نیازها شامل مسکن، پوشاک، اثاثیه منزل و هزینه‌های درمان و خادم در صورت نیاز، است.

اعسار زوج از پرداخت نفقه به چه معناست؟

همان‌طور که پیش‌تر بیان شد پرداخت مهریه و نفقه وظیفه و تکلیف شوهر است. اما این پرسش پیش می‌آید که قانون مدنی برای کسی که توان مالی پرداخت نفقه و مهریه را نداشته باشد چه شرایطی را در نظر گرفته است؟

در پاسخ به این سوال لازم به ذکر است که اگر فقر و تنگدستی شوهر باعث شود تا نتواند نفقه همسرش را پرداخت کند، باید اعسار خود را به دادگاه ثابت کند و در غیراین‌صورت باید نفقه را پرداخت کند.

شایان توجه است که اعسار از ریشه عسر می‌آید و به معنای تنگدستی و ناتوانی مالی است. همچنین شخصی که توانایی مالی پرداخت نفقه را نداشته باشد معسر نامیده می‌شود.

بررسی شرایط قسط بندی کردن نفقه

درصورتی‌که شوهر واقعا شرایط پرداخت نفقه را نداشته باشد و اعسار وی ثابت شود، تقسیط ( قسط‌بندی) نفقه صورت می‌گیرد. مرد می‌تواند آن را در چند نوبت پرداخت نماید. اگر مرد مجددا از پرداخت نفقه امتناع ورزد، زن می‌تواند دوباره پیگیری و شکایت کرده و نفقه را درخواست کند.

بنابراین در رابطه با قسط‌بندی کردن نفقه با توجه به ماده ۲۷۷ قانون مدنی که به شرایط تقسیط نفقه پرداخته است، می‌توان بیان نمود که: زن توانایی مجبور نمودن مرد به قبول قسمتی از نفقه را ندارد اما قاضی با توجه به وضعیت مدیون می‌تواند مهلت عادلانه‌ برای پرداخت یا قرار اقساط را صادر کند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا مرد حق دخالت در دارایی و درآمد همسرش‌ را دارد؟ را مطالعه کنید.

در چه شرایطی نفقه و مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد؟

یکی از مسائلی که برای افراد، هنگامی که می‌خواهند از هم طلاق بگیرند یا با هم ازدواج کنند یا در طول زندگی مشترکشان پیش می‌آید و با آن مواجه می‌شوند، تعیین مقدار مهریه و نفقه یا دریافت یا عدم دریافت آن است.

یک‌سری حقوق مالی در قانون برای زنان در نظر گرفته شده است. برخی از این حقوق، به موجب عقد نکاح به زن تعلق می‌گیرند و ارتباطی به طلاق ندارند و مرد مکلف به پرداخت آن‌ها است. از جمله این حقوق می‌توان به نفقه و مهریه زنان اشاره کرد. اما سوالی که همواره مطرح می‌شود آن است که محدوده این حقوق تا کجا است؟ چه زمانی این حقوق به زن تعلق نمی‌گیرد؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع عدم تعلق مهریه و نفقه می‌پردازیم.

در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد؟

• بر طبق ماده ۱۰۸۹ قانون مدنی هر گاه عقد بین زوجین به دلیلی باطل باشد و بین آن‌ها نزدیکی نیز واقع نشده باشد، مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد. تنها استثناء آن فسخ به دلیل عنن بودن مرد است. یعنی مردی که توانایی عمل زناشویی نداشته باشد که در این‌صورت با فسخ نکاح، زن نصف مهریه را دریافت خواهد کرد.
• اگر زوجین بین خود مهریه‌ای را تعیین نکرده باشند و قبل از آن که میزان آن تعیین شود، زن فوت کند و رابطه زناشویی هم برقرار نشده باشد، مرد هیچ الزام و اجباری در پرداخت آن ندارد. در غیر این‌صورت ورثه می‌توانند مهریه زن را مطالبه کنند.
• پرواضح است در صورتی‌که نوع طلاق، طلاق توافقی باشد و زن طبق توافق مهریه خود را به مرد بخشیده باشد نیز مهریه‌ای به زن تعلق نخواهد گرفت.

مواردی که مرد می‌تواند نفقه زن را پرداخت نکند

•  عدم تمکین زن

براساس قانون مدنی درصورت عدم تمکین از طرف زن، وی مستحق نفقه نخواهد بود. تمکین به معنی برآوردن همه نیازهای شوهر و اجابت نمودن خواسته‌های شرعی وی از جمله رابطه زناشویی است.

•  ترک بی‌دلیل منزل توسط زن

یکی دیگر از موارد اجازه عدم پرداخت نفقه به مرد، زمانی است که زن بدون دلیل و بدون رضایت شوهر خانه را ترک نموده و حتی درصورت اقامت در خانه پدر نیز، مرد می‌تواند از پرداخت نفقه خودداری کند.

همچنین درمورد زنی که بی‌دلیل از تمکین شوهر دست بردارد و ناشزه یا نافرمان شود، مرد می‌تواند علاوه بر عدم پرداخت نفقه، زن را طلاق داده و زن دیگری اختیار کند.

•  عقد موقت

درمورد عقد موقت نیز مرد ملزم به پرداخت نفقه نیست. مگر اینکه عقد موقت با شرط پرداخت نفقه جاری شود.

•  طلاق در شرایط نافرمانی زن

هم‌چنین زنی که مطلقه باشد نفقه وی در زمان عده برعهده شوهر است مگر اینکه طلاق در شرایط نافرمانی زن اتفاق افتاده باشد که در این‌صورت به وی نفقه تعلق نمی‌گیرد. البته درصورت بارداری زن از طرف شوهر، زن باید تا زمان وضع حمل از مرد نفقه دریافت کند.

•  فوت مرد و عدم بارداری زن

درصورت فوت شوهر ، اگر زن از شوهر باردار نباشد به وی نفقه تعلق نمی‌گیرد. ولی اگر زن از شوهر باردار باشد، در زمان عده باید نفقه وی از دارایی مرد و درصورت عدم دارایی مرد از اموال اقارب وی به زن پرداخت شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی آیا شوهر اجازه فروش جهیزیه زن را دارد؟ مطالعه کنید.

نفقه به زن شاغل تعلق می‌گیرد؟

در پرداخت نفقه به زن تفاوتی میان زنان شاغل و زنان غیرشاغل وجود ندارد.

​

عقد نکاح سبب به وجود آمدن آثاری در روابط میان زوجین می‌شود. یکی از این تکالیف لزوم پرداخت نفقه به زن است. انجام این تکلیف از سوی مرد به اندازه‌ای مهم است که در قانون ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه مشخص شده است و در صورت ترک انفاق از سوی مرد ممکن است به مجازات حبس محکوم شود. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی تعلق نفقه به زن شاغل می‌پردازیم.

نفقه زن شاغل

یکی از مزایای نفقه زن آن است که پرداخت نفقه به وی مشروط به فقر زن نیست. حتی اگر زن شاغل، یا دارای اموال بوده و قادر به تامین نیازهای خود باشد، باز هم پرداخت نفقه زن بنا به قانون بر عهده شوهر است. در پرداخت نفقه به زن، تفاوتی میان زنان شاغل و زنان غیر شاغل نیز وجود ندارد. بر اساس قانون در صورت تمکین زن، مرد موظف به پرداخت نفقه به همسر خود می‌شود، حتی اگر زن کارمند و درآمد خوبی هم داشته باشد، شوهر نمی‌تواند از پرداخت نفقه به همسرش شانه خالی کند. اما پرداخت نفقه به فرزند اینگونه نیست، شرط پرداخت نفقه به فرزندان این است که فرزند صاحب مال کافی نباشند و نتوانند به واسطه اشتغال به کاری نفقه خود را تامین کنند. اگر فرزندان خودشان صاحب دارایی باشند و بتوانند کار کنند و صاحب درآمد باشند، پرداخت نفقه به آن‌ها بر پدر ضروری نیست.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب محروم کردن از ارث،قانونی یا غیر قانونی؟ را مطالعه کنید.

همچنین بخوانید:

چه زمانی زن می‌تواند جدا از شوهر خود زندگی کند؟

نفقه دختر در دوران عقد

در صورت عدم تمکین زن می‌توان طلاق گرفت؟

در زمان بخشش مهریه به چه نکاتی باید توجه کرد؟

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید