در صورت پرداخت نکردن نفقه زن حق طلاق دارد؟
قانونگذار دو نوع ضمانت‌اجرای حقوقی و ضمانت‌اجرای کیفری برای عدم پرداخت نفقه مقرر کرده است.
به محض اینکه زن و مردی اقدام به عقد نکاح با هم کردند، قانونگذار آثاری را بر این رابطه زوجیت بار می‌کند؛ یعنی آنکه زن و شوهر هر کدام از حقوقی برخوردار می‌شوند. یکی از این حقوق، حق نفقه‌ای است که به زن تعلق می‌گیرد. الزام مرد به پرداخت نفقه زن به اندازه‌ای مهم و ضروری است که قانونگذار در صورت انجام آن ضمانت اجرای حقوقی و کیفری پیش‌بینی کرده است، اما در برخی از شرایط زن می‌تواند به علت عدم پرداخت نفقه از شوهر تقاضا طلاق هم بکند. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی طلاق به علت پرداخت نکردن نفقه می‌پردازیم.
نفقه زن
بر اساس ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است؛ بنابراین قانون مدنی وظیفه پرداخت نفقه زن را بر عهده شوهر قرار داده است؛ در واقع، در عقد دائم مرد مکلف به تامین معاش همسر خود است. انجام این تکلیف از دید قانونگذار به اندازه‌ای مهم هست که برای عدم انجام آن ضمانت‌اجراهایی را هم تعیین کرده است. بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نیز نفقه زن شامل تمام نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، نان، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی، بهداشتی و خادم است. زن در صورتی حق دریافت نفقه از جانب شوهر خود را دارد که از همسر خود تمکین کرده باشد؛ بنابراین، حق زن بابت نفقه با عدم تمکین از سوی زن از بین خواهد رفت.
طلاق به علت پرداخت نکردن نفقه
در قانون مدنی، ماده ۱۱۲۹ در خصوص استنکاف شوهر یا عجز از پرداخت نفقه تدوین شده است. بر اساس این ماده در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرا حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه، زن می‌تواند برای طلاق به دادگاه رجوع کند و دادگاه شوهر را اجبار به طلاق می‌کند. بر این اساس، طلاق به علت عدم پرداخت نفقه زن پیش‌بینی شده است؛ بنابراین در صورتی که مرد نفقه همسر خود را ندهد و زن با مراجعه به دادگاه حکم انفاق به سود خود را بگیرد و با وجود صدور اجراییه علیه شوهر، مرد نتواند نفقه دهد یا از پرداخت آن خودداری کند، زن می‌تواند به لحاظ عدم پرداخت نفقه، تقاضا طلاق کند. در این حالت، قاضی به جای شوهر اقدام به طلاق و امضا سند طلاق خواهد کرد. براساس قانون حمایت از خانواده ۹۱ مراکز مشاوره خانواده در سراسر کشور ایجاد شده و متقاضیان طلاق باید قبل از هر اقدامی ابتدا مشخصات خود را در سامانه تصمیم طلاق ثبت کرده و اقدام به اخذ نوبت مشاوره کنند. در واقع قاضی بعد از اتمام جلسات مشاوره اقدام به رسیدگی به پرونده و صدور رای می‌کند.
برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر به چه زنانی نفقه تعلق نمی‌گیرد؟ را مطالعه کنید.
همچنین بخوانید:
در چه صورت بعد از طلاق به زن نفقه تعلق می‌گیرد؟
طلاق از طرف مرد به چه صورت است؟
پیگیری دادخواست طلاق در سامانه ثنا
الزامی به پرداخت نفقه در عقد موقت وجود دارد؟
نفقه از چه زمانی به زن تعلق می‌گیرد؟
با مجله حقوقی دلتا همراه باشید
در چه صورت بعد از طلاق به زن نفقه تعلق می‌گیرد؟
یکی از مهم‌ترین حقوقی که زنان مشمول آن می‌شوند عبارت است از حق نفقه. مرد همواره در دوران زندگی خویش مکلف است که نفقه فرزندان و همسر خویش را بپردازد. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی حق نفقه بعد از طلاق می‌پردازیم.
انواع طلاق
طلاق رجعی: طلاق رجعی طلاقی است که در آن شوهر در زمان عده (زمانی که بعد طلاق تعیین می‌شود و زن نمی‌تواند در آن مدت مجددا ازدواج کند) حق بازگشت و رجوع به همسر خود را داشته و بدون انعقاد نکاح مجدد از حین رجوع، مجددا رابطه زوجیت برقرار می‌شود. باید در نظر داشت که رجوع الزاما نزدیکی نیست و هر فعل و بیانی که مبتنی بر رجوع باشد، کفایت می‌کند.
طلاق بائن: طلاق بائن عبارت است از طلاقی که مرد پس از طلاق، امکان رجوع و بازگشت به زن را ندارد و از این رو که همواره تکلیف در مقابل حق قرار دارد، چون مرد حق بازگشت به زوجه خود را ندارد، تکلیفی نیز در برابر همسر سابقش نیز ندارد و از نمونه‌های طلاق بائن، می‌توان به طلاق توافقی اشاره کرد.
تمکین و نفقه
حق نفقه از مهم‌ترین حقوقی است که زن از آن بهره‌مند می‌شوند. نفقه زوجه طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی مرد موظف بر برطرف کردن تمامی نیازهای متناسب و متعارف (بدین معنا که نیاز زنی که در خانواده ثروتمند زندگی کرده است با زنی که در روستا زندگی کرده است بی‌شک متفاوت است) نیازهای زن از قبیل مسکن، اثاث منزل، هزینه‌های درمانی و بهداشتی، خادم، البسه و غیره است. همچنین ملاک پرداخت نفقه به زن، وضعیت مالی مرد نیست و در تمامی حالات مرد باید به نسبت نیازهای متعارف و متناسب زن، وی را تامین کند. نفقه در هر سال بر حسب نرخ شاخص تورم بانک مرکزی و میزانی است که توسط کارشناسان قوه قضاییه تعیین می‌شود و در این راستا باید که وضعیت خاص زن را نیز مد نظر داشت.
حق نفقه بعد از طلاق
در صورتی که طلاق و متارکه به صورت طلاق رجعی (طلاقی که مرد در زمان عده حق رجوع دارد، نه طلاق بائن) باشد، زن حق دارد که تا پایان عده طلاق (سه ماه و ۱۰ روز پس از ثبت طلاق)، در منزل شوهر خویش سکنی گزیند و در این شرایط، مرد ملزم به پرداخت نفقه است و این امر تا پایان مدت عده ادامه خواهد داشت. البته نکته حائز اهمیت آن است که مورد مذکور در صورتی است که طلاق طرفین به جهت نشوز زن نبوده باشد چرا که در این صورت زن مستحق نفقه نخواهد بود و بنابراین عدم تمکین و عدم انجام وظایف زوجیت حق دریافت نفقه را از بین می‌برد و باعث سقوط آن می‌شود. اما نفقه در طلاق بائن بی‌معنی است زیرا در آن عده ای وجود ندارد که در آن مدت زن، همچنان همسر مرد محسوب می‌شود.
برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر به چه زنانی نفقه تعلق نمی‌گیرد؟ را مطالعه کنید.
با مجله حقوقی دلتا همراه باشید
شرایط تملک نصف دارایی مرد پس از طلاق چگونه است؟
طبق بند الف شرایط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج، چنانچه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه، تقاضا طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوءاخلاق و رفتار وی نباشد، زوج مکلف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشویی با زوجه به دست آورده یا معادل آن را، بصورت بلاعوض به زوجه منتقل کند. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی تملک نصف دارایی مرد بعد طلاق می‌پردازیم.
شرایط تملک نصف دارایی مرد بعد طلاق
- طلاق واقع شود: اجرای این شرط برخلاف سایر شروط، صرفا منوط به واقعه طلاق است و بدون وقوع آن قابل اجرا نیست و امکان الزام شوهر برای اجرای شرط قبل از درخواست طلاق ناشی از درخواست وی وجود ندارد.
- زوج، خواهان طلاق باشد: یکی از شرایط تحقق شرط تنصیف دارایی این است که زوج بخواهد زوجه را طلاق دهد و وی ارائه کننده دادخواست طلاق باشد و نه اینکه زوجه خواهان طلاق باشد. طلاق مستند به تخلف زن از وظایف زناشویی یا سوءاخلاق و رفتار وی نباشد، چنانچه سوءرفتار و سوءاخلاق زوجه علت زوج باشد با اثبات آن، شرط تنصیف دارایی تحقق نمی‌یابد. مثلاً هرگاه زوج، نشوز و عدم تمکین زوجه را اثبات کند، این شرط برای زوجه قابل استفاده نخواهد بود.
- ملاک تا نصف اموال یا معادل آن است: در این شرط عبارت تا نصف دارایی یا معادل آن ذکر شده که این میزان می‌تواند از پایین‌ترین درصد اموال زوج تا سقف پنجاه درصد آن تلقی شود که تعیین آن به نظر دادگاه بستگی دارد.
- دارایی حاصل زندگی زناشویی با زوجه باشد: یکی دیگر از شرایط تحقق شرط مذکور حصول دارایی زوج، در زمان زندگی زناشویی با زوجه است، بنابراین به اموالی که زوج پیش از ایام زناشویی داشته (نه از تاریخ عقد) و اموال موروثی سرایت پیدا نمی‌کند، زیرا به مال ناشی از ارث اموال به دست آورده در زمان زناشویی اطلاق نمی‌شود.
- دارایی در حین طلاق موجود باشد: موجود بودن اموال حین طلاق شرط لازم برای اجرای این شرط است، بنابراین شامل اموال از بین رفته اعم از تلف یا مفقود شده، نمی‌شود. همچنین آنچه موضوع شرط است، دارایی زوج است، پس باید دیون زوج نیز مدنظر قرار گیرد.
برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر در چه صورت بعد از طلاق به زن نفقه تعلق می‌گیرد؟ را مطالعه کنید.
با مجله حقوقی دلتا همراه باشید
در چه صورتی زن پس از طلاق از مرد ارث می‌برد؟
بر اساس قانون مدنی، هر یک از زوجین اعم از زن و مرد می‌توانند در صورت فوت، از ارث دیگری برخوردار بشوند که این رابطه توارث میان زوجین به علاوه میزان سهم الارث هر یک از زوج و زوجه در قانون به صورت دقیق مشخص شده است. با این وجود، در مواردی ممکن است که زن و شوهر طلاق گرفته و از هم جدا شده باشند و سپس شوهر فوت کند. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی شرایط ارث بردن زن پس از طلاق می‌پردازیم.
سهم ارث زن از شوهر
احکام مربوط به ارث بردن زن از شوهر در قانون مدنی با عنایت به قواعد فقهی به صورت دقیق تنظیم شده است . به عنوان مثال می‌توان به ماده ۸۶۴ قانون مدنی اشاره کرد که بر اساس آن، از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می‌برند، هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشند. همچنین، بر اساس ماده ۹۴۰ قانون مدنی ، زن و مرد در صورتی از هم ارث می‌برند که رابطه زوجیت میان آن‌ها از نوع ازدواج دائم بوده باشد؛ نه ازدواج موقت.
شرایط ارث بردن زن پس از طلاق
بنا به ماده ۹۴۳ قانون مدنی، شرایط ارث بردن زن بعد از جدایی مشخص شده است. بر اساس ماده مذکور: اگر شوهر، زن خود را به طلاق رجعی مطلقه کند، هر یک از آن‌ها که قبل از انقضای عده بمیرد، دیگری از او ارث می‌برد، بنابراین اگر فوت یکی از آن‌ها بعد از انقضای عده بوده و یا طلاق بائن باشد، از یکدیگر ارث نمی برند. طلاق میان زوجین یا از نوع طلاق بائن است که مرد و زن پس از طلاق به صورت کامل از هم جدا شده و امکان رجوع از طلاق وجود ندارد و یا اینکه طلاق رجعی است که بر اساس آن، مرد می‌تواند در مدت عده طلاق رجعی به زن رجوع کند و بدون نیاز به خواندن عقد ازدواج مجدد، زندگی کنند. خانمی که با طلاق رجعی از همسرش جدا شده است، در حکم زوجه است و از حقوقی که برای زوجه در قانون مدنی مقرر شده است برخوردار خواهد بود که ارث بردن، یکی از آن‌ها است. به عبارت دیگر، در شرایطی که زن و شوهر با طلاق رجعی از هم جدا شده باشند و شوهر در طول مدت عده طلاق رجعی (سه طهر پس از طلاق) فوت کرده باشد، زن می‌تواند از ارث وی برخوردار باشد.
برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر جنین در چه شرایطی ارث می‌برد؟ را مطالعه کنید.
دستور موقت ملاقات فرزند
پس از طلاق در صورتیکه زن و شوهر، فرزند داشته باشند مساله حضانت و سپردن فرزند به یکی از آن‌ها مطرح می‌شود. طبق قانون حمایت از خانواده هر یک از والدین این حق را دارد که با فرزند خود ملاقات کند، به همین دلیل راهکارهایی برای تضمین این حق پیش‌بینی شده است. در مجله دلتا در خصوص دستور موقت ملاقات فرزند بر اساس قانون توضیح داده شده است. با مجله حقوقی دلتا همراه باشید.
حکم ملاقات با فرزند
طبق قانون مدنی، در صورتی که به علت طلاق یا به هر دلیل دیگر، پدر و مادر فرزند در یک منزل سکونت نداشته باشند، هر یک از آن‌ها که طفل تحت حضانت او نیست، حق ملاقات با فرزند خود را دارد. تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات مربوط به آن در صورت اختلاف میان والدین با دادگاه خانواده است. بنابراین زمانی که حضانت کودک به حکم دادگاه بر عهده یکی از پدر یا مادر قرار می‌گیرد، دیگری که حضانت را به عهده ندارد، حق ملاقات با فرزند مشترک را خواهد داشت و این حق از نظر قانونی مورد حمایت قرار گرفته است.
ملاقات فرزند با دستور موقت
گاهی یکی از والدین که حضانت را به عهده دارد، از ملاقات دیگری با فرزند جلوگیری می‌کند. در این صورت، به دلیل اینکه ممکن است ممانعت از ملاقات با فرزند، آسیب‌ها و ناراحتی‌های روحی و روانی متعدد برای طفل و شخصی که از ملاقات محروم شده را در پی داشته باشد، فرد می‌تواند ملاقات فرزند را از دادگاه خانواده تقاضا کند و دادگاه نیز دستور موقت ملاقات با فرزند را صادر می‌کند. به این ترتیب دیدار با طفل با سرعت امکانپذیر خواهد شد.
درخواست دستور موقت ملاقات با فرزند
متن نمونه دادخواست دستور موقت مبنی بر ملاقات فرزند به شرح زیر است.
ریاست محترم مجتمع قضایی خانواده
با سلام ؛
احتراما به استحضار عالی می رساند : اینجانب ……………………. در تاریخ …………………….. در دفترخانه ………………. با خوانده عقد زوجیت دائم منعقد نموده ایم و ثمره این ازدواج …………. تعداد فرزند دختر / پسر ………….. ساله می باشد. اما به دلیل اختلافات خانوادگی در تاریخ ……………….. به موجب طلاق نامه ……………….. از هم جدا شده / جدا از یکدیگر زندگی می کنیم و حضانت فرزند / فرزندان مشترک به عهده خوانده دعوا می باشد . اما ایشان با ممانعت از ملاقات اینجانب با فرزندان ، موجبات بروز ناراحتی های فراوان روحی برای اینجانب و فرزند مشترک را فراهم آورده است و امکان ورود خسارات معنوی جبران ناپذیری برای آینده فرزند غیر قابل انکار است. لذا به دلیل فوریت امر ، تقاضای صدور دستور موقت مبنی بر اجازه ملاقات با فرزند مشترک و اجرای آن قبل از ابلاغ به خوانده محترم را به موجب مواد ۳۱۰ لغایت ۳۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی را دارم .
مطلب پیشنهادی: برای آشنایی بیشتر با قوانین حضانت، مطلب “حضانت فرزند و نکات قانونی آن” را مطالعه کنید.