آیا می‌توان مهریه عندالاستطاعه را به عندالمطالبه تبدیل کرد؟

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه دو کلمه‌ای که به گوش همه ما آشناست. مهریه نشانه وفا و محبت مرد نسبت به همسر خود و سنتی پسندیده است.

مهریه از جمله حقوق مالی مربوط به زن بوده که پس از عقد نکاح برای او وضع می‌گردد. هر آنچه که مالیت و امکان تملک داشته باشد را می‌توان به عنوان مهریه تعیین نمود. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تبدیل مهریه عندالاستطاعه به عندالمطالبه می‌پردازیم.

مهریه عندالاستطاعه

در مهریه عندالاستطاعه، هنگام پرداخت مهریه، زمانی است که مرد، به لحاظ مالی توانایی پرداخت را داشته باشد. از این‌رو پرداخت آن بسته به استطاعت(توانایی) مالی مرد است.

مهریه عندالمطالبه

معنی عندالمطالبه آن است که به محض مطالبه زن، مرد موظف به پرداخت می‌شود. مهریه عندالمطالبه مهریه‌ای است که زن هر زمان اراده کند می‌تواند آن را مطالبه کند. تا زمانی هم که مرد مهریه را به زن نپردازد، زن می‌تواند از حق حبس خود استفاده کند و تمکین نکند.

رابطه تمکین و مهریه

تمکین به این معنا است که زن موظف به تابعیت از مرد در موارد تعیین شده مانند خوش‌رویی، خوش‌اخلاقی، زندگی در مکان مشترک، ایجاد رابطه جنسی و غیره است.

لیکن قانون این حق را برای زن در نظر گرفته است، تا هنگامی که مهریه به او پرداخت نشده است از انجام وظایفی که در برابر همسر خود دارد اجتناب نماید. یا به تعریفی دیگر مجاز به عدم تمکین است حتی نفقه او نیز ساقط نمی‌گردد.

آیا می‌توان مهریه عندالاستطاعه را به عندالمطالبه تبدیل کرد؟

پس از عقد نکاح امکان تغییر میزان مهریه و کم یا زیاد کردن آن وجود ندارد و زوجین نمی‌توانند تغییری در آن ایجاد کنند.
اما زمان پرداخت مهریه یا نحوه پرداخت آن را می‌توان تغییر داد. در این حالت زوجین با توافق یکدیگر می‌توانند مهریه عندالاستطاعه را به عندالمطالبه یا برعکس تبدیل کنند.
حتی می‌توان بخشی از مهریه را به‌صورت عندالاستطاعه و بخش دیگر را به‌صورت عندالمطالبه تبدیل کرد.

برای این منظور زوجین باید با در اختیار داشتن نکاح‌نامه و شناسنامه به محضرخانه محل عقد مراجعه کرده و تغییرات لازم را انجام دهند.

با توجه به مطالب فوق، تبدیل مهریه عندالاستطاعه به عندالمطالبه و یا بر عکس، پس از نکاح امکان‌پذیر است.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب مهریه‌هایی که نه می‌توان داد نه می‌توان گرفت را مطالعه کنید.

آیا توقیف ملک قولنامه‌ای برای مهریه امکان دارد؟

هنگام عقد نکاح مرد تعهد می‌کند مبلغ یا چیزی که ارزش اجتماعی دارد یا مالی که قابلیت تملک دارد را به عنوان مهریه زن، به او پرداخت کند.

مهریه در شرع به عنوان عاملی بازدارنده برای مرد تلقی می‌شود که به تحکیم زندگی کمک می‌کند. در سال‌های اخیر مهریه مشکلات زیادی را به وجود آورده است. یکی از سوالات رایجی که پرسیده می‌شود آن است که آیا توقیف ملک قولنامه‌ ای برای مهریه امکان دارد؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع توقیف ملک قولنامه ای بابت مهریه می‌پردازیم.

آیا ملک قابل توقیف است؟

ملک در صورتی‌که جزو مستثنیات دین نباشد برای مهریه قابل توقیف است. اگر توقیف ملک، شرایط زندگی را برای مرد سخت نکند، می‌توان آن را برای مهریه توقیف کرد.

منزلی که در شان مرد و افراد تحت تکفل وی باشد و مغازه یا ملکی که برای امرارمعاش وی و افراد تحت تکفلش ضروری است، املاک مستثنیات دین محسوب می‌شوند.

اموال غیرمنقول مثل ملک چگونه توقیف می‌شوند؟

اگر ملک ثبت شده باشد پس از توقیف آن برای مهریه باید به اداره ثبت محلی که مال در آن‌جا واقع است اطلاع داده شود.

اگر ملک دارای سابقه ثبتی نباشد در صورتی توقیف آن مجاز است که مرد در آن تصرف مالکانه داشته باشد. همچنین توسط کارشناس، مالک آن ملک شناخته شود.

اگر ملک دارای عوایدی (اجاره‌بها) باشد، به‌طوری که عواید یک سال آن برای پرداخت مهریه کافی باشد، در صورت رضایت زن، خود ملک توقیف نمی‌شود و عواید آن برای پرداخت مهریه توقیف می‌شود.

آیا توقیف ملک قولنامه‌ ای ممکن است؟

طبق قانون ثبت اسناد و املاک، دولت تنها در صورت‌های زیر شخص را مالک یک ملک می‌شناسد:

• ملک به نام او ثبت شده باشد.
• همچنین ملک از طریق مالک رسمی آن به او به ارث رسیده باشد.
• ملک به وی منتقل شده باشد و این انتقال در دفتر املاک ثبت شده باشد.

بنابراین تنها با معرفی ملک قولنامه‌ای به عنوان اموال شوهر، نمی‌توان ادعا کرد که مرد مالک آن است. با توجه به عدم اثبات مالکیت به دادگاه، امکان توقیف ملک وجود ندارد، اما ممکن است با استفاده از قانون اجرای احکام مدنی توقیف ملک ممکن شود.

طبق این قانون اگر شخصی که سند ملک به اسم اوست، به مالکیت مرد اقرار کند و رضایت خود را نسبت به توقیف ملک اعلام کند، ممکن است دادگاه رای به توقیف ملک مورد نظر بدهد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب طلاق توافقی چقدر زمان می‌برد؟ را مطالعه کنید.

اگر شوهر فوت کند مهریه همسر دوم چه می‌شود؟

یکی از مهم‌ترین حقوقی که به موجب شرع و قانون به زن تعلق می‌گیرد، مهریه‌ای است که به موجب عقد نکاح میان زن و مرد تعیین می‌شود.

بر اساس قانون مدنی زن به محض عقد ازدواج، مالک مهریه می‌شود و مرد از همان لحظه متعهد می‌شود که مهریه همسر خود را بپردازد. به لحاظ عرفی مطالبه مهریه معمولا حین دعوای طلاق در دادگاه مطرح می‌شود. اما در هر شرایطی زن امکان دریافت مهریه را خواهد داشت. حتی در صورتی‌که شوهر فوت کرده باشد نیز زن می‌تواند با ارئه دادخواستی مهریه‌اش را مطالبه کند که از اموال متوفی باید پرداخت شود. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع مهریه همسر دوم می‌پردازیم.

اگر شوهر فوت کند مهریه زن دوم چه می‌شود؟

اگر مردی بیش از یک زن داشته باشد خواه به عقد دائم یا عقد موقت، همسران او می‌توانند از محل ماترک (آنچه به ارث رسیده) مطالبه مهریه کنند.

هیچ کدام از زنان متوفی در گرفتن مهریه بر دیگری برتری ندارد.

بعضی به اشتباه فکر تصور می‌کنند، مهریه زن اول بر دیگران ارجحیت دارد که چنین نیست. حتی مهریه زنی که به عقد موقت در نکاح مرد بوده است با مهریه زنی که در عقد دائم بوده است تفاوتی نمی‌کند.

پس از فوت شوهر از کل ارث از جمله منزل مسکونی او می‌توان مهریه را وصول کرد. مهریه را هم از طریق دادگاه و هم از طریق اجرای ثبت می‌توان مطالبه کرد.

آنچه اینجا اهمیت دارد این است که اگر اموال متوفی برای پرداخت همه مهریه‌ها کفایت نکند، زنی که زودتر ملک یا مال دیگری از اموال به جا مانده فرد فوت شده را توقیف کرده باشد، در گرفتن مهریه از محل مال توقیف شده اولویت دارد. حتی اگر مالی جهت وصول مهریه برای زن دیگر نمانده باشد.

چند نکته مهم

• وراث بیش از کل ارث متوفی مسئولیتی ندارند. به عبارت دیگر و به عنوان مثال اگر مردی فوت کند و ارثی بر جای نگذاشته باشد یا اندک باشد و همسر او مطالبه مهریه کند و ارث جوابگوی مهریه زن نباشد، وراث شوهر مسئولیتی برای پرداخت مابقی مهریه زن بعد از فوت شوهر ندارند.
• اگر اموال به جای مانده از شوهر کم باشد و چند نفر طلبکار باشد، هر کدام که زودتر مالی از متوفی را توقیف کند، در گرفتن طلب خود در آن مال توقیف شده اولویت دارد.
•  در شرایط مساوی، مهریه زن متوفی دین ممتاز محسوب می‌شود. نسبت به سایر طلبکاران، زن دارای اولویت است.
•  حتی اگر بین زوجین نزدیکی واقع نشده باشد و زوج فوت کند، زن دوشیزه متوفی می‌تواند کل مهریه را از محل ارث وصول نماید.
• اگر مهریه زن وجه نقد باشد تا زمان فوت شوهر به نرخ روز محاسبه می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی زن چه زمانی می‌تواند جدا از شوهر خود زندگی کند؟ مطالعه کنید.

معافیت مرد از پرداخت مهریه

معافیت مرد از پرداخت مهریه و راه‌های فرار از پرداخت مهریه در مواردی از قانون امکان‌پذیر است.

با تشکیل عقد نکاح و ایجاد رابطه زوجیت بین طرفین، در کنار تعهدات و تکالیف غیر مالی و عاطفی زوجین، مجموعه‌ای از تعهدات و تکالیف مالی هم ایجاد می‌گردد که بر گردن شوهر است. یکی از این تکالیف مهریه است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع معافیت مرد از پرداخت مهریه می‌پردازیم.

موارد عدم تعلق مهریه و معافیت مرد از پرداخت مهریه

طلاق قبل از برقراری رابطه زناشویی

با تشکیل نکاح و تعیین و ثبت مهریه در نکاح، زن می‌تواند مهریه را به‌طور کامل مطالبه کند. این مطالبه، مشروط به برقراری کامل رابطه زناشویی است.  درصورتی‌که قبل از ایجاد رابطه زناشویی، زن و شوهر از یکدیگر طلاق بگیرند در این‌صورت زن مستحق نصف مهریه خواهد بود.

فوت زوجه

شوهر ملزم به تعیین مهریه خواهد بود. شرط عدم تعلق مهریه، شرطی باطل است. با این وجود هرگاه قبل از تعیین مهریه و ثبت آن در سند نکاح، زن فوت نماید و رابطه زناشویی ایجاد نشده باشد، در این‌صورت زن مستحق مهریه نخواهد بود. در این گونه موارد معافیت مرد از پرداخت مهریه محقق می‌شود.

بطلان نکاح

هرگاه مهریه در ضمن نکاح تعیین نشده باشد و رابطه زناشویی انجام نشده باشد، زن مستحق مهریه نخواهد بود ولی هرگاه رابطه زناشویی انجام شده باشد و اگر زن به بطلان نکاح آگاه بوده باشد، مهریه تعلق نخواهد گرفت و اگر آگاه نبود، مستحق مهر‌المثل خواهد بود.

فسخ نکاح

طبق قانون تحت شرایطی بسته به وضعیت جسمانی  یا روحی زن یا شوهر، می‌توان عقد نکاح را فسخ نمود. در صورتی‌که زن یا مرد دچار بیماری‌های منحصر به وضعیت جسمانی خود گردند یا دچار جنون گردند. درصورت شرایطی به زن مهریه تعلق نمی‌گیرد و مرد معاف از پرداخت است.

عدم تنفیذ مهریه

تعیین و تنفیذ(قبول) مهریه به عهده شوهر خواهد بود، هرگاه میزان مهریه توسط شخص دیگری تعیین شود ولی زوج، از قبول آن خودداری کند، مهریه تعیین شده معتبر نخواهد بود و به زن تعلق نمی‌گیرد.

اثبات عدم تعلق مهریه و معافیت مرد از پرداخت مهریه

در صورتی‌که زوجه در دادگاه خانواده مهریه خود را مطالبه کند، زوج می‌تواند در دفاع از خود، با اثبات یکی از موارد مذکور که به زن مهریه تعلق نمی‌گیرد، موجب عدم تعلق مهریه به زن گردد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی آیا می‌توان آپارتمان را بابت مهریه توقیف کرد؟  مطالعه کنید.

بهترین راه برای فرار از پرداخت مهریه

بسیاری از افراد می‌خواهند بدانند که آیا امکان فرار از پرداخت مهریه توسط مرد وجود دارد؟ مصادیق احکام فرار از پرداخت مهریه به چه مواردی تقسیم می‌شوند؟

برای توضیح این موضوع ابتدا باید به این نکته توجه کرد که مهریه حقی است برای زن و دینی است بر گردن شوهر، که در نهایت مجبور به پرداخت آن است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع فرار کردن از پرداخت مهریه می‌پردازیم.

برخی به اشتباه بهترین راه برای فرار از پرداخت مهریه را واگذاری صوری اموال به آشنایان و نزدیکان می‌دانند.

معامله صوری برای فرار از مهریه در بازه زمانی اختلاف بین زن و شوهر صورت می‌پذیرد. در این زمان شوهر اقدام به انتقال اموال برای فرار از مهریه می‌کند. زیرا در روند نوبت‌گیری و ارائه و همچنین پذیرش دادخواست توقیف اموال و استعلام اموال ممکن است زمان زیادی طول بکشد.

در این زمان، ممکن است مرد اموال خود را به نام دیگری نماید. معمولا این افراد از اقوام نزدیک و درجه یک مرد هستند.

در این راستا توجه به این نکته ضروریست که انتقال اموال برای عدم پرداخت مهریه دارای مجازات است.

با توجه به ماده ٢١ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب سال ١٣٩۴ می‌توان گفت: انتقال مال به دیگری به هر نحو و به وسیله مدیون با انگیزه فرار از دین به نحوی که باقی مانده اموال برای پرداخت دین کافی نباشد موجب حبس تعزیری یا جزای نقدی درجه شش یا جزای نقدی معادل نصف مال یا هردو مجازات می‌شود.

 راهکار‌های قانونی عدم پرداخت تمام یا قسمتی از مهریه

• بهترین راه برای نپرداختن تمام مهریه طلاق تواقفی هست که در آن به‌طور مثال زن درخواست طلاق دارد. طبق توافق یک حق‌ طلاق از شوهر می‌گیرد و در مقابل شوهر شرط میگذارد که مهریه پرداخت نکند.
• راه قانونی دیگر که ممکن است در برخی موارد قابل استفاده باشد مورد کاملا فقهی است که در قانون مدنی نیز به آن اشاره شده است. این مورد عنن به معنی ناتوانی کامل جنسی زن است که باعث فسخ نکاح می‌شود. البته این مورد شوهر را از پرداخت نصف مهریه معاف می‌کند.
• راه قانونی بعدی نپرداختن مهریه به‌صورت یک‌جا یا همان اعسار است. اعسار به این معنی است که فرد از نظر مالی در شرایطی هست که امکان پرداخت بدهی خود را ندارد و اثبات این موضوع به عهده شوهر است. در صورت اثبات اعسار معمولا شوهر به پرداخت قسمتی از مهریه به عنوان پیش قسط و اقساط ماهیانه محکوم می‌شود. اگر مرد از پرداخت اقساط مورد حکم امتناع ورزد، با صدور حکم جلب به زندان معرفی خواهد شد. در صورتی‌که اعسار او اثبات شود و به هیچ طریقی قدرت پرداخت اقساط را نداشته باشد قاضی دادگاه، اقساط را با توجه به وضعیت مالی شوهر کم خواهد کرد.

برخی از وکلا با توجه به بخشنامه جدید قوه قضاییه در مورد عدم صدور حکم زندان برای مدیونین مهریه بر این باورند که مرد عملا از پرداخت مهریه معاف شده است. این تصور کاملا غلط است چراکه طبق قوانین مدنی و خانواده، مهریه همچنان پابرجاست.

این تصور غلط برخی در خصوص قانون جدید مهریه باعث به وجود آمدن مشکلاتی شده است. نکته آخر اینکه فقط تا سقف ١١٠ سکه یا معادل ریالی آن دادگاه حکم جلب شوهر را صادر خواهد کرد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی معافیت مرد از پرداخت مهریه مطالعه کنید.