نحوه تقسیم ارث مردانی که چند همسر دارند
تقسیم اموال افراد فوت شده از آن دست دعواهای حقوقی است که به تعداد زیاد و هر روزه در اطراف خود شاهد هستیم. به گونه‌ای که تبعات این اختلافات مستقیم و غیر مستقیم دامنگیر بسیاری از افراد خانواده‌ها شده است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع ارث مردان دارای چند همسر می‌پردازیم.
سهم‌الارث زن از شوهر
بر اساس ماده ۸۶۴ قانون مدنی، ارث زن از شوهر مورد پیش بینی قرار گرفته است. طبق این ماده، «از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می‌برند، هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشند». همچنین، بر اساس ماده ۹۴۰ قانون مدنی، زن و مرد در صورتی از هم ارث می‌برند که عقد آن‌ها با هم، عقد دائم باشد نه موقت و باید در حین فوت دیگری زنده باشند و در زوجیت هم بوده باشند.
البته سهم‌الارث زن از شوهر در صورت داشتن فرزند و نداشتن فرزند متفاوت است. در صورتی‌که مرد فرزند نداشته باشد، سهم‌الارث زن یک چهارم خواهد بود ولی اگر مرد فرزند داشته باشد، سهم‌الارث زن یک هشتم است.
سهم‌الارث دو زن از یک شوهر
بر اساس ماده ۹۴۲ قانون مدنی، ” در صورت تعدد زوجات، یک چهارم یا یک هشتم اموال که تعلق به زن دارد، بین همه آنان مساوی تقسیم می‌شود ” . همان‌گونه که در این ماده مشخص شده است، اگر مرد دو زن دائم داشته باشد، میزان سهم‌الارثی که به لحاظ قانونی به زن او تعلق می‌گیرد، میان آن دو تقسیم می‌شود.
بنابراین، اگر مردی دو زن داشته باشد و در عین حال فرزند هم داشته باشد، سهم‌الارث زن یک هشتم خواهد بود که این یک هشتم میان دو زن به‌طور مساوی تقسیم می‌شود.
اما اگر مرد فرزندی نداشته باشد، سهم‌الارث همسر وی یک چهارم است. حال اگر این مرد دو زن داشته باشد، این یک چهارم میان آن دو زن به‌طور مساوی تقسیم خواهد شد. بنابراین، سهم‌الارث مرد دو زنه به‌طور مساوی میان دو زن او تقسیم خواهد شد.
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب اثبات رابطه نامشروع و مزاحمت از طریق پیامک را مطالعه کنید.
آیا مرد حق دخالت در دارایی و درآمد همسرش را دارد؟
زن در حقوق ایران از نظر مالی مستقل است. همچنین زن می‌تواند در اموال خود مانند حقوق دریافتی در صورت شاغل بودن، اموالی که به وی ارث می‌رسد یا حتی اموالی که شوهرش به وی داده است و به‌طور کلی هر مال دیگری غیر از این موارد، مانند جهیزیه خود، به‌طور آزادانه تصرف کند. همچنین هرگونه عمل مادی یا حقوقی مانند فروش یا اجاره را نسبت به آن انجام دهد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع دخالت مرد در دارایی زن می‌پردازیم.
دخالت مرد در دارایی و درآمد همسر
نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد، آن است که توانایی مالی زن و شاغل بودن وی مانع از گرفتن نفقه از شوهر نخواهد بود.
همچنین شوهر حق هیچ‌گونه مداخله در اموال و دارایی زن را ندارد. حتی ریاست مرد بر خانواده نیز چنین اختیاراتی را برایش ایجاد نخواهد کرد.
ماده ۱۱۱۸ قانون مدنی در این زمینه بیان می‌کند: زن می‌تواند به‌طور مستقل در دارایی خود هر تصرفی را که می‌خواهد، انجام دهد.
همچنین علاوه‌بر آن‌که مرد نمی‌تواند در دارایی زن دخالت کند بلکه طبق حقوق اسلام زن می‌تواند برای کارهایی که در منزل شوهر و به امر او انجام می‌دهد، از وی اجرت و حق‌الزحمه مطالبه کند.
البته اگر زن قصد داشته باشد به‌طور رایگان و افتخاری کارهای خانه را انجام دهد، مستحق حق‌الزحمه یا اجرت نخواهد بود.
از این رو، قانونگذار دادگاه را مکلف کرده است در صورتی‌که درخواست طلاق از جانب شوهر باشد یا اگر این تقاضا ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء‌اخلاق وی نباشد. به درخواست زن مبنی بر مطالبه حق‌الزحمه کارهایی که شرعا به عهده وی نبوده و به دستور شوهر انجام داده، ترتیب اثر بدهد. دادگاه نیز باید اجرت‌المثل این‌گونه کارها را محاسبه و به پرداخت آن حکم کند.
اما نکته قابل ذکر این است که قاعده استحقاق زن نسبت به اجرت‌المثل کارهایی که به دستور شوهر انجام می‌دهد، نمی‌تواند منحصر به مورد طلاق باشد، بلکه یک قاعده کلی است که در موارد دیگر نیز قابل اعمال است.
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب چه زنانی عده طلاق ندارند؟ را مطالعه کنید.
زن چه زمانی می‌تواند جدا از شوهر خود زندگی کند؟
قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران در مواد متعددی به حقوق متقابل زن و شوهر پرداخته است. یکی از مهم‌ترین مسائلی که در ابتدای زندگی هم زوج و زوجه و هم خانواده‌های آنان با آن درگیرند، بحث مسکن و محل سکونت است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع جدا زندگی کردن زوجین می‌پردازیم.
چه زمانی زن می‌تواند جدای از شوهر خود زندگی کند
طبق مواد ۱۱۱۴ و ۱۱۱۵ قانون مدنی، زن نمی‌تواند مسکن مستقلی برای زندگی جدا از شوهرش اختیار کند مگر اینکه در یک منزل برای زن خطر جانی، مالی یا شرافتی وجود داشته باشد.
دراین‌صورت زن می‌تواند مسکن جداگانه‌ای برای خودش انتخاب کند. اگر به این علت زن مسکن جداگانه‌ای اختیار کرده باشد باز هم نفقه او بر عهده شوهر است.
طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، مسکن جزیی از حق نفقه زوجه است. زوج مکلف است که مسکن مناسبی برای خانواده خود تهیه کند.
نکته دیگر این ماده این است که مسکن تهیه شده باید متناسب با شان و مرتبه اجتماعی زن باشد. در غیر این‌صورت زن می‌تواند از سکونت در آن خانه ممانعت کند.
بر اساس ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی، زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند سکنی نماید مگر آن‌که اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.
همچنین طبق ماده ۱۰۰۵ قانون مدنی اقامتگاه زن شوهردار همان اقامتگاه شوهر است.
البته اگر در زمان عقد، شرط انتخاب محل سکونت را به زن داده باشند دیگر اختیار انتخاب مسکن بر عهده او خواهد بود. همچنین اگر زوجه بخواهد در خانه‌ای زندگی نکند قانون هم به استناد شرط ضمن عقد حق را به او می‌دهد.
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی آیا می‌توان آپارتمان را بابت مهریه توقیف کرد؟ مطالعه کنید.
فروش مال دیگران چه مجازاتی در پی خواهد داشت؟
قاعدتا هر کسی اختیار اموال خودش را دارد. یعنی کسی که چیزی را خریده یا به هر روش قانونی دیگر (مثل ارث) به او منتقل شده است، حق دارد در چارچوب قانون، هر کاری بخواهد با آن انجام دهد. مثلا آن را بفروشد، اجاره بدهد و غیره. اما بعضی‌ها علاوه بر اینکه صاحب‌اختیار اموال خودشان هستند، فکر می‌کنند اختیار اموال دیگران را هم دارند. بله تعجب هم دارد. تصور کنید یک نفر خانه شما را بفروشد یا از او خودرویی بخرید و بعدا بفهمید که اصلا این خودرو مال او نبوده است. می‌شود حدس زد که چه حالی می‌شوید. به این کار انتقال مال غیر می‌گویند. در این مطلب از مجله دلتا قصد داریم به موضوع مجازات فروش مال دیگران بپردازیم.
«انتقال» به چه معناست؟
انتقال مال یعنی آن‌که عین یا منفعت آن به دیگری واگذار شود. منظور از «عین» خود آن چیز است. مثلا انتقال یک آپارتمان، یعنی اینکه مالکیت آن آپارتمان در اختیار کسی دیگر گذاشته شود. این کار ممکن است از طریق فروختن یا حتی بخشیدن (صلح) انجام شود. منظور از «منفعت» هم این است که فوایدی که از آن ممکن است به مالکش برسد، تصاحب شود. مثل اینکه خانه فردی بدون اجازه‌اش به یک نفر دیگر اجاره داده شود.
آیا خریدار هم مجرم است؟
حالا حتما می‌پرسید تکلیف خریدار چیست؟ خریدار مال غیر، ممکن است هم مجرم باشد و هم بی‌گناه. تعجب نکنید! ماجرا این است که شاید خریدار اصلا خبر نداشته باشد چیزی که دارد می‌خرد مال فروشنده نیست و به فرد دیگری تعلق دارد. در این حالت، خریدار مقصر نیست. گرچه باید مال خریداری‌شده را به مالک اصلی‌اش برگرداند.
اما اگر خریدار هنگام معامله بداند چیزی که در حال خریدن آن است، مال شخص دیگری است، آن وقت او هم معاون جرم حساب می‌شود و مجازات خواهد شد.
همه مسئولیت‌های مالک
حتما تعجب می‌کنید اگر بگوییم که مالک اصلی هم ممکن است در شرایطی خاص مجازات شود. لابد می‌گویید مالک که کاری نکرده است، تازه دارایی او را بدون رضایت و اطلاعش فروخته‌اند! بله ظاهر امر این‌طور است. اما همین مالک محترم هم مسئولیتی دارد. طبق قانون، اگر مالک ملک از وقوع معامله مطلع شود، نهایتا تا یک ماه پس از اطلاع، باید اظهارنامه‌ای بنویسد و مالکیت خود را به اطلاع خریدار برساند.
اگر این زمان بگذرد و مالک چنین کاری نکند، «معاون جرم» محسوب می‌شود، چون در این شرایط، اصلا بعید نیست که با فروشنده تبانی کرده باشد تا از خریدار که از جریان آگاه نبوده، کلاهبرداری کنند.
برای شکایت باید به کجا مراجعه کرد؟
رسیدگی به این جرم نیازمند طرح شکایت کیفری است. بنابراین، مرجع صالح برای رسیدگی به این شکایت دادسرایی است که جرم در حوزه آن واقع شده که معمولا محل تنظیم قولنامه یا دفترخانه‌ای است که انتقال سند در آن محل انجام شده است. پس برای شکایت کردن از کسی که مال و اموال شما را به فردی دیگر منتقل کرده است، باید به دادسرا شکایت ببرید.
مجازات فروش مال دیگران
انتقال مال غیر علاوه بر اینکه به یک نفر آسیب می‌زند، باعث بر هم خوردن آرامش جامعه هم می‌شود، به همین دلیل، قانونگذار مجازات سختی را برای آن در نظر گرفته که به شرح زیر است:
- حبس از یک تا هفت سال.
- پرداخت جزای نقدی معادل مالی که دریافت کرده است.
- بازگرداندن مال به صاحب آن.
- انفصال مادام‌العمر از خدمات دولتی (اگر مرتکب از کارکنان دولت باشد).
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی قوانین تعمیر آپارتمان و مزاحمت برای دیگران مطالعه کنید.
کدام اموال از مالیات بر ارث معاف هستند؟
مالیات بر ارث مالیاتی است که از وراث متوفی نسبت به سهم‌الارث آن‌ها و با توجه به نرخی که برای هر طبقه از وراث معین شده است، وصول می‌شود. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع اموال معاف از مالیات می‌پردازیم.
میزان مالیات چقدر است؟
براساس قوانین جدید مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در تعیین میزان این نوع مالیات، طبقه‌ای است که فرد وارث در آن قرار دارد. سه طبقه مورد نظر به‌صورت زیر هستند:
طبقه اول: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد
طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آن‌ها
طبقه سوم: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آن‌ها
براساس ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم سال ۱۳۹۵، طبق این ماده ابتدا اموال باقی مانده فرد فوت شده دسته‌بندی خواهد شد و سپس براساس گروه و دسته مربوطه به آن مالیات تعلق خواهد گرفت.
کم‌ترین درصد مالیات بر ارث متعلق به طبقه اول بوده و درصد این مالیات برای این طبقه به‌صورت زیر خواهد بود. این درصد برای طبقات بعدی به ترتیب دو و چهار برابر می‌شود.
- وسایل نقلیه موتوری هوایی، زمینی و دریایی (۲ درصد)
- حق‌الامتیاز و سایر حقوق مالی (۱۰ درصد)
- املاک و حق واگذاری محل ۱.۵ برابر نرخ‌های ماده ۵۹
- سپرده بانکی، انواع اوراق بهادار و سود متعلق به آن‌ها (۳ درصد)
- سهام، سهم‌الشرکه و حق تقدم آن‌ها ۱.۵ برابر نرخ‌های ماده ۱۴۳
- اموال متوفای ایرانی خارج از کشور (۱۰ درصد)
برخی اموال معاف از مالیات بر ارث
- وجوه بازنشستگی، وظیفه و پس‌انداز خدمت و مزایای پایان خدمت، مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده
- اثاثیه منزل متوفی
- وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه مانند بیمه عمر، خسارت فوت، دیه
- اموال سازمان‌های دولتی و وزارتخانه‌هایی که بودجه آن‌ها متعلق به دولت است.
- اموال شهرداری‌ها
- اموالی که مالک خاص ندارند یا بلاعوض در اختیار افراد مذکور در بند ۴ قرار می‌گیرد.
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی نحوه شکایت از صاحبخانه توسط مستاجر را مطالعه کنید.