پس گرفتن جهیزیه پس از فوت شوهر چه شرایطی دارد؟
زن نیز مانند مرد میتواند در اموال خود هر تصرفی که خواست، انجام دهد و در مسائل مالی خود استقلال تام دارد. درصورتی‌که زن در اوایل زندگی زناشویی، جهیزیه خریداری کرده و با خود به خانه همسر برده باشد، اجازه دارد تا در نبود شوهرش جهیزیه را مطالبه کند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع پس گرفتن جهیزیه پس از فوت می‌پردازیم.
استرداد جهیزیه پس از فوت شوهر
یکی از روش‌های آسان برای پس گرفتن جهیزیه آن است که خانواده دختر از قبل و در هنگام تامین وسایل، لیستی از تمام اقلام تهیه شده آماده نمایند.
این لیست به نام سیاهه شناخته می‌شود. معمولا در برگه آخر عقدنامه ازدواج یا برگه‌ای جداگانه قید می‌شود و با امضای شوهر و شهادت دو نفر از اقوام مرد، حکم یک سند عادی را پیدا می‌کند که بعدا برای پس گرفتن جهیزیه کار شما را راحت می‌کند.
اما در حالت دیگر ممکن است خانواده دختر اقدام به تهیه لیست سیاهه نکرده باشند. در این‌صورت اثبات این امر که وسایل داخل خانه به عنوان جهیزیه زن است نه برای شوهر، دشوار است.
در این حالت معمولا اموال اختصاصی هر یک از زوجین به خود آنان تعلق دارد و اموال مشترک به‌صورت مشترک میان آنان تقسیم خواهد شد. مگر آن‌که هر یک از زوجین دلیل و مدرکی برای تعلق آن مال به خود داشته باشند.
نحوه طرح دادخواست استرداد جهیزیه بعد از فوت شوهر
برای استرداد جهیزیه در ابتدا لازم است زن دادخواست پس گرفتن جهیزیه را تقدیم دادگاه نماید.
توجه داشته باشید از آن‌جا که مالک اصلی جهیزیه زن است بنابراین با فوت شوهر، اسباب و اثاثیه‌ای که به عنوان جهیزیه مدنظر است جزو ترکه (اموال برجا مانده از شوهر) به حساب نمی‌آید.
در حقیقت پس دادن جهیزیه زن دینی است که بر گردن شوهر است. بنابراین پیش از تقسیم ارث میان وراث شوهر، جهیزیه باید به زن پس داده شود.
این مورد اعم از آن است که عین جهیزیه باقی باشد یا به‌طور عمدی قبل از فوت، توسط شوهر از بین رفته باشد.
برای مثال ممکن است شوهر پیش از فوت خود و بدون اجازه زن اموالی از جهیزیه را به فروش برساند. حال با فوت او امکان مطالبه قیمت یا مثل آن وسیله از ارث او وجود دارد.
در این حالت زن میتواند دادخواست استرداد جهیزیه علیه وراث مرد را به همراه اصل عقدنامه و لیست سیاهه یا فاکتور خرید در دادگاه طرح نماید.
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا می‌توان مهریه عندالاستطاعه را به عندالمطالبه تبدیل کرد؟ را مطالعه کنید.
آیا شوهر اجازه فروش جهیزیه زن را دارد؟
زن مالک وسایلی است که با خود به خانه مشترک می‌برد و تا زمانی که زوجین در کنار هم زندگی کنند، مالکیت آن‌ها تنها برای زن خواهد بود. در این مطلب از مجله دلتا قصد داریم به موضوع فروش جهیزیه زن بپردازیم.
آیا خرید جهیزیه به عهده دختر است؟
یکی از سوالاتی که ممکن است برای خیلی از افراد پیش بیاید این است که آیا خرید جهیزیه وظیفه دختر است یا خیر؟
برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که با نگاه کردن به گذشته و دوران قدیم، به این نتیجه می‌رسیم که عرف بر این بوده تا خانواده دختر جهیزیه را تهیه کنند.
اما اگر به قانون و دین نگاهی بیاندازیم، خواهیم دید که تهیه جهیزیه نه تنها از وظایف زن نیست، بلکه یکی از وظایف مرد محسوب می‌شود.
در ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه به این صورت تعریف شده است: ” نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل، هزینه‌های درمانی، بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به‌واسطه نقصان یا مرض.” با استناد به این ماده می‌توان به قطعیت گفت که تهیه جهیزیه از جمله وظایف مرد است.
جرم فروش جهیزیه زن بدون اجازه
همان‌طور که گفته شد مالکیت تمام وسایلی که زن به خانه می‌آورد، برای زن خواهد بود.
مرد تنها اجازه استفاده از این لوازم را دارد. مرد نمی‌تواند مالکیت آن‌ها را داشته باشد.
این یعنی مرد اجازه فروش هیچ یک از وسایل را ندارد و در صورتی‌که این کار را بدون رضایت همسرش انجام دهد، مرتکب جرم شده است.
در این شرایط زن میتواند از طریق قانون و مراجع کیفری بر علیه همسرش شکایت کند.
طرح دعوی میتواند با عنوان خیانت در امانت یا فروش مال غیر صورت گیرد. علاوه بر مسئله فروش جهیزیه، چنانچه مرد اقدام به تخریب جهیزیه همسر خود کند، مجرم شناخته شده و باید مسئولیت عواقب کار خود را بپذیرد.
تخریب عمدی اموال خانه توسط مرد قابلیت پیگیری کیفری دارد. قانون در این شرایط نیز مجازاتی برای مرد در نظر می‌گیرد که معمولا شامل حبس بین ۶ ماه تا ۳ سال است.
دعوای استرداد جهیزیه زن
زمانی‌که مرد اقدام به فروش جهیزیه همسرش کند، زن این امکان را دارد تا با طرح دعوای استرداد همسرش را مجازات کند.
در این شرایط داداگاه جلسه‌ای را تشکیل می‌دهد تا به موضوع رسیدگی شود.
در جلسه دادگاه زن باید سیاهه جهیزیه یا همان فاکتور خرید لوازم خود را داشته باشد تا برای قاضی محرز شود که زن مالک این وسایل بوده است.
بعد از آن اگر ادعای زن از طرف همسرش مورد قبول شود، مرد موظف خواهد بود تا تمام لوازم فروخته شده را بازگرداند.
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی آیا میان نفقه زن خانه‌دار با زن شاغل تفاوت وجود دارد؟ مطالعه کنید.
تکلیف جهیزیه پس از طلاق
جهیزیه یا وسایل و لوازمی که زن برای شروع زندگی مشترک با خود به همراه می‌آورد در مالکیت زن است به عبارت دیگر زن مالک جهیزیه است و مرد تنها میتواند از این وسایل استفاده کند
در بیشتر اوقات پس از وقوع اختلاف بین زوجین هر یک از آن‌ها از اهرم‌های قانونی برای به زانو درآوردن طرف مقابل استفاده می‌کنند. یکی از این اهرم‌های فشار، جهیزیه است. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی موضوع تکلیف جهیزیه پس از طلاق می‌پردازیم.
تکلیف جهیزیه پس از طلاق
طبق قانون، شوهر اجازه فروش جهیزیه زن را پس از طلاق ندارد زیرا این اموال به زن تعلق دارد و شوهر فقط تا زمان بقای زندگی مشترک حق استفاده از این اموال را دارد نه فروش آن‌ها را.
این در حالی است که زن حق دارد این اموال را از زندگی مشترک خارج کند، چون این اموال به او اختصاص دارد و هر مالکی حق هر گونه دخل و تصرف نسبت به اموال خود را دارد، اما گاهی اوقات اتفاق می‌افتد که برخی از مردان اقدام به فروش جهیزیه همسران‌شان می‌کنند که البته پاسخ قانون‌گذار به این اقدام غیرقانونی این چنین است:
با فروش این اموال توسط شوهر، او مسئولیت جبران خسارت و برگرداندن عین یا مثل یا قیمت آن‌ها را دارد. البته فروش این اموال از سوی شوهر میتواند از سوی دادسرا و دادگاه به عنوان فروش مال غیر مورد رسیدگی قرار گیرد. اگر برابر حکم دادگاه، شوهر با فروش جهیزیه به عنوان فروش مال غیر، محکوم شود علاوه بر مجازات مقرر درخصوص کلاهبرداری مکلف است، عین مال یا در صورت نبودن عین مال، مثل یا قیمت آن را به زوجه برگرداند و برای این امر نیازی به ارائه دادخواست حقوقی نیست.
پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب نفقه به زن شاغل تعلق می‌گیرد؟ را مطالعه کنید.
همچنین بخوانید:
طلاق در دوران عقد و نکاتی که باید بدانید!
طلاق به دلیل نازایی هر یک از زوجین به چه صورت است؟
در صورت خیانت شوهر می‌توان طلاق گرفت؟
با مجله حقوقی دلتا همراه باشید
تهیه جهیزیه بر عهده زن است یا شوهر؟
مطابق با قانون، تهیه جهیزیه از مصادیق نفقه است و شوهر موظف به تهیه آن است و زن بر اساس عرف جهیزیه را تهیه می‌کند.
جهیزیه اهدایی از جانب خانواده دختر صرفا نشانه محبت و پیشکشی از سوی خانواده زن، از سر علاقه و احترام به فرزند و نیز کمکی به زوج جوان در آستانه شروع زندگی‌شان است. در این نوشتار از مجله اینترنتی دلتا به بررسی موضوع تهیه جهیزیه می‌پردازیم.
تهیه جهیزیه
بر اساس عرف، تهیه جهیزیه با زن است و او برای رفتن به خانه همسر خود باید جهیزیه تهیه کند. از سویی دیگر شوهر موظف است به همسر خود نفقه پرداخت کند و بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی، اما اگر شوهر با وجود استطاعت مالی از دادن نفقه به همسر خود امتناع کند باید مجازات کیفری که برای او در نظر گرفته شده است را طی کند. برابر ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده، هر کس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد، به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود.
(برای مشاوره حقوقی در خصوص ازدواج با بخش پرسش و پاسخ حقوقی مجله دلتا با ما در ارتباط باشید.)
بر همین اساس زوج حق ندارد، زوجه را مجبور به گرفتن جهیزیه کند؛ به همین دلیل زوجه میتواند هر زمانی که خواست جهیزیه خود را پس بگیرد و اگر با ممانعت زوج مواجه شد با طرح دادخواستی تحت عنوان استرداد جهیزیه این امر انجام می‌شود؛ بنابراین طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی تهیه وسایل زندگی همان نفقه است و تهیه آن بر عهده شوهر است و برای زن در این مورد هیچ تکلیف شرعی و قانونی نیست.
پیشنهاد مطالعه: برای مطالعه مطلب در صورت ناتوانی در پرداخت مهریه چه باید کرد؟ ، مجله حقوقی دلتا را دنبال کنید.
همچنین بخوانید:
تعلق مهریه با تمکین ارتباط دارد؟
در صورت ناتوانی در پرداخت مهریه چه باید کرد؟
با مجله حقوقی دلتا همراه باشید
پس گرفتن جهیزیه در چه صورت امکان‌پذیر است؟
به طور کلی اموال، وسایل و اثاث منزل که بر طبق رسم و رسوم زن به خانه شوهر می‌آورد، تحت عنوان جهیزیه شناخته می‌شود.
علی رغم اینکه از لحاظ قانونی به هنگام ازدواج تهیه جهیزیه از وظایف زن به شمار نمی‌رود، با این حال طبق عرف جامعه این امر از سوی زوجه و خانواده وی صورت می‌گیرد. در صورتی که زوجین طی زندگی مشترک خود تصمیم به جدایی از یکدیگر بگیرند، باید در مورد جهیزیه موجود تعیین و تکلیف شود. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی پس گرفتن جهیزیه و نکات قانونی استرداد جهیزیه می‌پردازیم.
پس گرفتن جهیزیه
مطابق با ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، تهیه اثاث خانه به عهده مرد گذاشته شده و زن اساسا وظیفه‌ای جهت تامین اثاث منزل ندارد، با این حال در صورتی تهیه آن را به عهده گیرد و به عنوان اثاث خانه در اختیار مرد قرار دهد، میتواند آن را مطالبه کند. به این منظور در صورتی که بر اساس اقرار مرد، شهادت شهود یا فهرست سیاهه و دیگر دلایل محکمه‌پسند ثابت شود که زن مقدار و اقلام مشخصی از اثاث را به عنوان جهیزیه به خانه مرد آورده و تحویل مرد داده، هر زمان اراده کند میتواند از زوج این وسایل را پس بگیرد و زوج حق مخالفت ندارد.
آیا استرداد جهیزیه قبل از طلاق امکان پذیر است؟
پاسخ به این سوال مثبت است چرا که زن مالک آن وسایل است. اموال و وسایلی را که شوهر در طول زندگی مشترک خریداری می‌کند حتی آنچه را که در خرابی یا استهلاک جهیزیه زن خریداری می‌کند، جزء جهیزیه محسوب نمی‌شود. جهیزیه همان است که در شروع زندگی مشترک زن به خانه شوهر آورده است و اگر در طول زمان این وسایل خراب یا مستهلک شوند، شوهر مسئولیتی و تکلیفی برای پرداخت وجه آن یا دادن جایگزین ندارد؛ بنابراین اگر سالیانی از زندگی گذشته باشد بدیهی است که بعضی از وسایل منزل مستهلک و یا بعضا خراب شوند. زن اگر بخواهد دادخواست استرداد جهیزیه بدهد فقط آنچه باقی مانده را میتواند مسترد کند.
استرداد جهیزیه چگونه انجام می‌شود؟
یکی از ارکان اساسی که در دعوا استرداد جهیزیه نقش کلیدی بازی می‌کند سیاهه یا لیست وسایل جهزیه است که زن به هنگام ازدواج به خانه مرد برده است. لیست اقلام جهیزیه یا همان سیاهه از دیر باز در کشورمان رایج بوده است و نمونه‌های خطی قدیمی به کرات دیده شده است. به این منظور معمولا فهرستی کامل از جهیزیه با جزییات آن تهیه و پس از استقرار در خانه شوهر از وی امضا اخذ می‌کنند که این اقلام به منزل وی آورده شده است. جهت طرح دعوا استرداد جهیزیه زن میتواند از طریق دادگاه خانواده یا شورا حل اختلاف به استناد سیاهه دادخواست تقدیم کند.
آیا فروش جهیزیه توسط زوج تعقیب کیفری به دنبال دارد؟
اصولا جهیزیه بە رسم امانت از سوی زوجه در اختیار زوج قرار می‌گیرد و زوج فقط میتواند از منافع آن استفاده کند. با توجه به مال بودن جهیزیه و اختصاص این اموال به زن، در صورتی که مرد جهیزیه همسرش را به فروش برساند، ممکن است با اتهام فروش مال غیر که مجازات آن درحکم کلاهبرداری است، روبرو شود و تحت تعقیب کیفری قرار گیرد.
مطلب پیشنهادی: برای آشنایی بیشتر با نکات حقوقی جهیزیه طبق قانون بر عهده کیست؟ را مطالعه کنید.
همچنین بخوانید:
عواقب فروش جهیزیه بدون اجازه زن
در چه مواردی زن مجاز به عدم تمکین است؟
با ازدواج مجدد زن مهریه قطع می‌شود؟
در چه مواردی مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد؟
با مجله حقوقی دلتا همراه باشید