فقط در این شرایط خواهر و برادر ارث می‌برند

افرادی که با متوفی قرابت نسبی (مانند فرزند) یا قرابت سببی (مانند زوج یا زوجه) دارند، با توجه به درجه و قرابت (نزدیکی) در طبقات مختلفی قرار می‌گیرند که با توجه به طبقه و جایگاه‌شان میزان سهم‌الارث هر یک متفاوت خواهد بود.

از جمله کسانی که از فرد فوت شده ارث می‌برند خواهر و برادر متوفی هستند که در دسته دوم طبقه بندی وراث قرار می‌گیرند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع ارث خواهر و برادر می‌پردازیم.

طبقات ارث

• طبقه اول: پدر و مادر، اولاد و اولاد اولاد (نوه)
درجه اول: پدر و مادر و اولاد متوفی
دوم: اولاد اولاد (نوه‌ها)
سوم: اولاد اولاد اولاد (نبیره‌ها)
• طبقه دوم: اجداد (پدر ومادر بزرگ) و برادر و خواهر و اولاد آن‌ها
درجه اول: جد (پدر پدر و پدر مادر) و جده (مادر پدر و مادر مادر) و برادر و خواهر
دوم: پدر جد و مادر جد و پدر جده و مادر جده و فرزندان برادر و خواهر
• طبقه سوم: عمات (عمه) و عمام (عمو) و اخوان (دایی) وخالات (خاله) و اولاد آن‌ها
درجه اول: عمو و عمه و خاله و دایی درجه (درجه اول) و اولاد آن‌ها (درجه دوم)
دوم: عمو و عمه و خاله و دایی پدر و مادر (درجه اول) و فرزندان آن‌ها (درجه دوم)

خواهر و برادر در چه حالتی از متوفی ارث می‌برند؟

با وجود خواهر و برادر متوفی دیگر فرزندان آن‌ها شامل وراث نخواهند بود. تا زمانی‌که حتی یک نفر از طبقه دوم وجود داشته باشد به طبقه بعد ارثی نخواهد رسید.

طبق قانون ارث اگر وراث متوفی فقط یک خواهر یا یک برادر باشد همه ارث به او خواهد رسید. اما اگر چند خواهر یا چند برادر باشند ارث به طور مساوی بین آن‌ها تقسیم خواهد شد. ولی اگر وراث برادر و خواهر پدری (از پدر مشترک) متوفی باشند سهم برادر‌ها دو برابر خواهر‌ها خواهد بود.

در قانون تقسیم ارث اگر وراث متوفی خواهر و برادرانی باشند که از نظر مادری اشتراک دارند نه پدری مال به طور مساوی بین خواهر و برادران تقسیم می‌شود. دیگر برادران دو برابر خواهران از ارث سهم نخواهند داشت بلکه سهم هریک مساوی با دیگران خواهد بود.

وراث متوفی اگر هم خواهران و برادران پدری و مادری باشند(در پدر و مادر مشترک) مال را به شش قسمت تقسیم کرده یک قسمت به خواهر و برادر مادری و مابقی به خواهر و برادر پدری به نسبت هر برادر دو برابر خواهر خواهد رسید.

در مورد ارث بردن خواهر و برادر از متوفی فرقی نمی‌کند متوفی مرد یا زن باشد و اگر متوفی خواهر و برادری نداشته باشد ارث به فرزندان خواهر و برادر‌های او خواهد رسید.

نحوه ارث بردن فرزندان خواهر و برادر

اگر برای میت نه برادر باشد و نه خواهر، اولاد اخوه (فرزند خواهر و برادر) قائم مقام آن‌ها شده و همراه با پدربزرگ و مادربزرگ ارث می‌برند. در این‌صورت تقسیم ارث نسبت به اولاد اخوه (فرزندان برادران) بر حسب نسل به عمل می‌آید یعنی هر نسل سهم کسی را می‌برد که به  واسطه او به میت می‌رسد.

یعنی فرزند خواهر حتی اگر پسر باشد به میزان یک دختر ارث می‌برد و فرزند برادر حتی اگر دختر باشد دو برابر و اندازه یک پسر ارث می‌برد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب ارتکاب جرم در این شرایط مجازات ندارد  را مطالعه کنید.

شرایطی که عمه و عمو هم از شما ارث می‌برند

قانون مدنی، بر اساس شرع مقدس، سهم‌الارث تمامی وراث متوفی را مشخص کرده و این‌گونه نیست که تمامی وراث، سهم برابری از ارثیه فرد متوفی داشته باشند.

افرادی که به موجب قانون، از فرد متوفی ارث می‌برند، مشخص هستند. بر اساس شرع، این افراد، به وراث سببی و نسبی تقسیم می‌شوند. وراث نسبی، دارای نمودار وراث طبقه اول تا آخر بوده و ارث بردن از متوفی، تابع این درجات و طبقات خواهد بود. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع ارث بردن عمه و عمو می‌پردازیم.

طبقات ارث

طبقه اول را پدر، مادر، فرزند و نوه تشکیل می‌دهند.

یکی دیگر از طبقات، طبقه دوم است که شامل پدربزرگ، مادر بزرگ، خواهر، برادر و فرزندان آن‌ها می‌شود.

طبقه سوم را خاله، عمه، عمو، دایی و فرزندان آن‌ها تشکیل می‌دهند.

سهم‌الارث طبقه سوم

در این پاراگراف ابتدا چند نکته مربوط به سهم‌الارث طبقه سوم را بررسی می‌کنیم سپس سهم هر یک از وراث طبقه سوم را توضیح می‌دهیم.

بهتر است بدانید که خاله، عمه، عمو و دایی در یک درجه قرار دارند و زمانی‌که این افراد حضور داشته باشند دیگر فرزندان آن‌ها ارث نمی‌برند.

در طبقه سوم مانند طبقه دوم ابتدا باید سهم‌الارث خویشان مادری یعنی دایی و خاله را مشخص کرد سپس باقی مانده ارث فرد فوت شده را خویشان پدری یعنی عمه و عمو به قرابت به ارث می‌برند.

در شرایط عادی عمو دو برابر عمه ارث می‌برد مگر در حالتی که عمو و عمه امی باشند یعنی از مادر با متوفی مشترک باشند. دراین‌صورت ارث به تساوی بینشان تقسیم می‌شود.

سهم‌الارث خاله و دایی در طبقه سوم به‌صورت مساوی است و فرقی نمی‌کند که ابی (از پدر مشترک با متوفی) یا ابوینی (از مادر و پدر مشترک با متوفی) باشند.

نکته دیگر آن است که اگر دایی و خاله تنها وراث باشند، کل ماترک را به قرابت می‌برند و اگر عمه و عمو هم باشند به میزان یک سوم ارث می‌برند.

ورثه، یکی از وراث طبقه سوم باشد

در صورتی که تنها ورثه متوفی خاله، عمه، عمو، دایی یا یکی از فرزندان آن‌ها باشد تمام ماترک متوفی را به ارث می‌برد.

چند نفر از طبقه سوم حضور داشته باشند

سهم‌الارث طبقه سوم اگر وراث متوفی شامل چند عمو، چند عمه، چند خاله یا دایی باشد به‌ این‌صورت است که تمام ماترک به تساوی میان آن‌ها تقسیم می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا کشتن زن خیانتکار مجازات دارد؟ را مطالعه کنید.

در این شرایط زن دوم، هرگز ارث نمی‌برد

برخی بانوان به دلیل همسر دوم بودن، پس از فوت شوهر دچار مشکل بر سر تقسیم ارث می‌شوند.

مطابق قانون مدنی، ارث بردن زن یا شوهر از یکدیگر شرایطی دارد که در صورت فراهم بودن آن شرایط، هر یک از زوجین در صورت فوت دیگری به میزان سهم خود از اموال ارث می‌برد. در این مطب از مجله دلتا به موضوع عدم تعلق ارث به همسر دوم می‌پردازیم.

باید بدانید که سهم‌الارث زن بدون فرزند از شوهر تفاوتی در همسر اول و دوم بودن ندارد. به عبارتی دیگر اگر زن دوم به‌صورت عقدی باشد کاملا اندازه زن اول ارث خواهد برد.

تنها در این شرایط به همسر دوم ارث می‌رسد

•  زنده بودن زن در هنگام فوت شوهر: طبق ماده ۸۶۴ قانون مدنی از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می‌برند هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشد. چنان‌چه مرد چند همسر داشته باشد و فوت کند، فرزندان زنی که قبل از فوت پدر از دنیا رفته است نمی‌توانند ارث مادر را طلب نمایند و فقط ارث خود را می‌برند.
• زن، شوهر خود را به قتل نرسانده باشد: چون طبق ماده ۸۸۰ قانون مدنی قتل، یکی از موانع ارث است.
• زن عقد دائم مرد باشد: چه همسر اول باشد و چه همسر دوم فرقی میان آن‌ها نیست. طبق ماده ۹۴۰ قانون مدنی زنی که ازدواج موقت (صیغه) نموده است ارث نمی‌برد.

مواردی که همسر دوم ارث نمی‌برد

• ارث در نکاح موقت: در نکاح موقت زوجین از یکدیگر ارث نمی‌برند پس نکاح موقت از موانع ارث است. علاوه بر این موارد دیگری نیز وجود دارد که این موارد به شرح زیر است:
•  درصورتی‌که هر یک از زوجین دیگری را به قتل برساند: به موجب ماده ۸۸۰ قانون مدنی قتل از موانع ارث است. بنابراین، کسی که مورث خود را عمدا به قتل برساند از ارث او محروم می‌گردد.
• بعد از لعان: به موجب ماده ۸۸۲ قانون مدنی بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند. لعان حالتی است که به موجب آن شوهر با رعایت شرایط خاص به زن خود نسبت زنا دهد و بر آن اصرار کند و زن نپذیرد.
• کفر: چنانچه هر یک از زوجین مسلمان و دیگری کافر باشد کافر از مسلمان ارث نمی‌برد، ولی مسلمان از کافر ارث می‌برد.
• نکاح در حالت مرض: به موجب ماده ۹۴۵ قانون مدنی اگر مردی در حال بیماری زنی را عقد کند و قبل از برقراری رابطه جنسی به موجب همان بیماری فوت کند زن از او ارث نمی‌برد اما اگر بعد از برقراری رابطه جنسی یا بعد از بهبودی از آن بیماری فوت کند زن از او ارث می‌برد. یکی از موارد مهمی که در قانون بیان شده تفاوت مهریه قبل و بعد از رابطه جنسی است.

میزان ارث زن دوم از همسر

به موجب ماده ۹۴۲ قانون مدنی در صورتی‌که مردی دو یا چند همسر دائم داشته باشد، یک چهارم اموال زمانی که فرزند نداشته باشد و یک هشتم اموال درصورتی‌که فرزند داشته باشد بین آن‌‌ها به تساوی تقسیم خواهد شد.

به عبارت دیگر سهم زن از شوهر به‌طور کلی یک چهارم (در صورت نداشتن فرزند) و یک هشتم است. بنابراین چنانچه مرد دارای چند همسر دائم باشد این میزان به‌طور مساوی بینشان تقسیم می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا ۳ طلاقه کردن زن در ایران امکان دارد؟ را مطالعه کنید.

آیا شوهر حق دارد زن خود را از ارث محروم کند؟

این جمله که «از ارث محرومت می‌کنم» برای بسیاری از افراد آشناست و ممکن است بارها و بارها آن را شنیده باشند.

پس از فوت، افراد کنترلشان را بر دارایی‌های بجا مانده از خود از دست داده و در صورت داشتن ورثه اموال آن‌ها تحت عنوان ارث به وراثشان می‌رسد. از جمله مسائلی که همواره سبب اختلاف میان وراث متوفی هست، مبحث سهم‌الارث هر یک از افراد است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع امکان محرومیت زن از ارث می‌پردازیم.

 شرایط ارث بردن زن از مرد 

• طبق ماده ۹۴۰ قانون مدنی، زن تنها درصورتی از شوهر خود ارث خواهد برد که عقد دائم باشد.
• درصورتی‌که زن، شوهر خود را به قتل رسانده باشد ارث نمی‌برد.
• چنانچه مرد، زن خود را طلاق دهد دیگر زن هیچ حقی درمورد ملک ارثی ندارد.

سهم‌الارث زن از ملک یا مال غیرمنقول چقدر است؟

در شرایط مختلف، ارث زن از شوهر متفاوت است. به موجب تصویب قانون جدید ارث در مجلس، زنان نیز از اموال منقول و هم از اموال غیرمنقول ارث خواهند برد.

در صورت داشتن فرزند

چنانچه زوجین فرزندی داشته باشند، طبق قانون مدنی سهم‌الارث زن از ملک شوهر و درکل اموال غیرمنقول و حتی اموال منقول (۱/۸) یک هشتم است.

در صورت نداشتن فرزند

طبق قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، در صورت نداشتن فرزند، ارث زن بیشتر خواهد بود. بنابراین چنانچه زوجین فرزندی نداشته باشند ارث زن از ملک شوهر (۱/۴) یک چهارم است. اگر به مطالب ارث علاقه دارید مطلب چگونه می‌توان از خواهر خود ارث ببریم؟ را مطالبه کنید.

 راه‌های بخشش ملک ارثی به همسر چیست؟

هر شخصی قبل از مرگ و در زمان حیات به‌طور قانونی حق هرگونه دخل و تصرف قانونی را نسبت به اموال خود دارد. طبق قانون بخشیدن بخشی از اموال یا کل آن منعی وجود ندارد و به‌طور کلی ۳ روش قانونی برای اینکار وجود دارد که عبارت است از:

• عقد هبه
• وصیتنامه
• صلح عمری

 آیا شوهر این حق را دارد که زن را از ارث محروم کند؟

مطابق ماده ۸۳۷ قانون مدنی: هیچ شخصی نمی‌تواند وراث خود را از ارث محروم کند.

نکته: اگر شخص متوفی در وصیتنامه، شخصی را از ارث محروم کند این وصیتنامه مزبور نافذ نیست، به عبارتی غیره قانونی است.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب چگونه می‌توان از خواهر خود ارث ببریم؟ را مطالعه کنید.

آیا اموال مادر بعد از فوت، مساوی تقسیم می‌شود؟

قانون ارث یک قانون کلی برای تمام انواع ارث است و در واقع در مورد هر شخصی که از خود اموالی را به جا گذاشته،‌ کاربرد دارد.

تصور بسیاری از ما در مورد ارث، این است که پدر در صورت فوت اموالی را برای فرزندان به جا می‌گذارد. در حالی‌که بر اساس قانون مدنی، فوت هر شخصی می‌تواند باعث باقی گذاشتن ارث برای خویشاوندان او باشد. برای مثال از فرزندان نیز به پدر و مادر ارث می‌رسد و همچنین رسیدن اموال مادر برای فرزندان و همسر خود نیز نوع دیگری از ارث است اما باید ببینیم تقسیم ارث مادر، قواعد جداگانه‌ای دارد و اصولا قانون ارث از مادر چگونه است؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تقسیم ارث مادر به صورت مساوی می‌پردازیم.

قانون ارث از مادر

بر اساس قانون، تفاوتی ندارد که متوفی زن باشد یا مرد. در نتیجه اگر متوفی زن باشد و دارای فرزند همان قانون ارث در مورد آن اجرا می‌شود. میزان سهم‌الارث فرزندان دختر و پسر مانند ارث بردن از پدر است. قانون در مورد نحوه تقسیم ارث افراد قوانین مختلفی در نظر گرفته است. اگر به مطالب ارث علاقه دارید به مطلب چگونه می‌توان از خواهر خود ارث ببریم؟ مراجعه کنید.

نحوه تقسیم ارث مادری

طبق ماده ۹۰۷ قانون مدنی: درصورتی‌که مادری از دنیا برود و ابوین او (یعنی پدر و مادر او) نیز فوت کرده باشند و همچنین دارای یک یا چند فرزند باشند، نحوه تقسیم ترکه مادر به شرح ذیل است:

• در صورتی‌که مادر تنها یک فرزند داشته باشد حال چه پسر باشد یا چه دختر باشد تمامی ارث مادر به همان فرزند می‌‌رسد.
• اگر مادر چندین فرزند داشته باشد که همه دختر باشند یا همه پسر باشند ارث مادر کاملا مساوی بین فرزندان تقسیم می‌گردد.
• حال اگر مادر دارای چندین فرزند باشد که بعضی از آن‌ها دختر و بعضی از آن‌ها پسر باشند فرزند یا فرزندان پسر دو برابر دختر ارث می‌برند.

یک تصور اشتباه

بیشتر افراد این تصور اشتباه را در مورد ارث دارند که؛ در سهم‌الارث مادری، نحوه تقسیم ارث متفاوت است. با این توصیف که سهم‌الارث دختر و پسر از ارث مادری برابر است. این در حالی‌ است که قانون در این مورد یکسان عمل کرده و قانون ارث از مادر هم مانند قانون کلی ارث است. بنابراین؛ در تقسیم ارث مادر نیز، سهم‌الارث پسر،‌ دو برابر دختر است.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب با این۳ راهکار زنان از شوهر خود بیشتر ارث می‌برند  را مطالعه کنید.