ارث زنان بدون فرزند به چه کسانی می‌رسد؟

قانون مدنی ایران طی ماده‌های قانونی تکلیف وراث هر متوفی را مشخص و سهم آن‌ها را از ارثیه تعیین کرده است.

طبق ماده ۸۶۱ قانون مدنی زن و شوهر از همدیگر ارث خواهند برد به شرط آن‌که در زمان فوت همسر در قید حیات باشند. همچنین بینشان عقد دائم جاری بوده باشد. اما تقسیم ارث زن بدون فرزند به چه صورت است؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع ارث زنان بدون فرزند می‌پردازیم.

ارث زن

در رابطه با تقسیم ارث زن بدون فرزند می‌توان گفت، همسر متوفی(زنی که فرزند ندارد) که با وی در ازدواج دائم بوده است و در زمان فوت متوفی در قید حیات بوده در کنار تمام طبقات از وی ارث خواهد برد.

اموالی که قبل از فوت متوفی به‌طور قانونی به وی منتقل شده است دیگر توسط وراث قابل تقسیم نخواهد بود. وجود افراد طبقات ارث باعث نمی‌گردد که همسر متوفی از وی ارثی نبرد.

وقتی زن فوت کند و فرزندی نداشته باشد نصف اموال وی متعلق به همسرش خواهد بود. مابقی ارث و اموال بین بقیه وراث که در طبقات سه‌گانه وراث قرار دارند تقسیم می‌گردد.

اگر هنگام فوت زن، شوهر خودش فرزند داشته باشد و فرزندان از زن فوت شده نباشند باز نصف اموال زن سهم مرد خواهد بود.

هر گاه زنی فوت کند و اولادی نداشته باشد و به جز همسر وارثی هم نداشته باشد همه اموال وی به همسرش خواهد رسید. اما اگر اولاد داشته باشد یک چهارم اموال به شوهرش و مابقی بین اولاد وی تقسیم خواهد گردید.

برخلاف اینکه اگر زن فوت کند و به جز شوهرش وارثی نداشته باشد همه ارث به شوهر خواهد رسید اگر مردی فوت کند و به جز زنش وارثی نداشته باشد فقط یک چهارم اموال وی به زن خواهد رسید و مابقی سهم حاکم شرع خواهد بود.

ارث زنان بدون فرزند

در صورت فوت زن بدون فرزند، بعد از پرداخت نصف اموالش به شوهر نیم دیگر اموال اگر پدر و مادرش داشته باشد، به سه قسمت تقسیم شده و سهم مادرش یک سوم و سهم پدرش دو سوم خواهد بود.

نبود افراد هر طبقه از ارث باعث می‌گردد که ارث به افراد طبقه بعد منتقل گردد. وجود حتی یک فرد از هر طبقه مانع به ارث رسیدن اموال به طبقه بعد می‌شود.

اگر مرد زن خود را به قتل برساند از وی ارثی نخواهد برد حتی اگر آن زن بدون فرزند باشد یا وارثی نداشته باشد. در هر حال قتل یکی از موانعی است که باعث می‌گردد فرد از لیست وراث حذف گردد.

اگر زن بدون فرزند در مورد تمام اموالش به نفع شوهر وصیت کند این وصیت فقط در مورد نصف اموال پذیرفته خواهد شد. نصف دیگر اموال باید بین وراث دیگر تقسیم گردد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب کارهایی که اگر در ازدواج انجام دهید، مجازات می‌شوید را مطالعه کنید.

شرایط ارث بردن از مادربزرگ و پدربزرگ

برای ارث بردن نوادگان از مادربزرگ یا پدربزرگ خود یک قاعده کلی وجود دارد آن هم این است که برای تحقق این امر فرزندی از متوفی نباید باقی مانده باشد.

در مورد ارث نوه سوال‌های متفاوتی پرسیده می‌شود از جمله اینکه: چرا نوه از پدر بزرگ ارث می‌برد؟ ارث بردن نوه در صورت فوت مادر چگونه است؟ آیا نوه دختری ارث می‌برد؟ نحوه تقسیم کردن ارث بین نوه‌ها چگونه است؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع نحوه ارث بردن نوه می‌پردازیم.

آیا به نوه ارث می‌رسد؟

در پاسخ به این سوال ابتدا باید یادآوری کنیم که تا فرزندی برای میت وجود داشته باشد (پسر یا دختر) ارث به نوادگان نمی‌رسد. در صورتی به نوادگان سهم‌الارث می‌رسد که تمام فرزندان میت، (میت در اینجا پدربزرگ یا مادربزرگ است) قبل از وی، فوت کرده باشند. توجه داشته باشید تا وقتی که فرزند باشد، نوبت به نوه پسری و نوه دختری نمی‌رسد.

آیا از مادربزرگ به نوه ارث می‌رسد؟

بله. طبق قاعده‌ایی که بیان کردیم اگر متوفی مادربزرگ هم باشد، درصورتی‌که هیچ‌کدام از فرزندانش در قید حیات نباشند. ارث مادربزرگ به نوه‌هایش می‌رسد.

آیا حقوق پدربزرگ به نوه ارث می‌رسد؟

طبق قانون مدیریت کشوری مصوب سال ۸۶، شرایط پرداخت حقوق به نوادگان بازنشستگان به این‌صورت است که باید پدر و مادر فرد فوت شده باشد. همچنین هیچ درآمدی و بیمه‌پردازی نداشته باشد. در چنین شرایطی افراد با داشتن رای دیوان عدالت اداری می‌توانند از حقوق و مستمری پدربزرگ خود بهره‌مند شوند.

ارث بردن نوه در صورت فوت مادر چگونه است؟

نحوه تقسیم ارث بین نوه‌ها به این‌صورت است که نوه‌ها فقط به میزان سهم پدر یا مادر خود ارث می‌برند. یعنی اینکه اگر زنی فوت کند و در حال حاضر فقط نوه‌های دختری و پسری دارد، هر یک از نوه‌های دختری به میزان سهم‌الارث دختر متوفی و سهم هر یک از نوه‌های پسری به میزان سهم پسر متوفی است که نسبت پسر دو و دختر یک، بین آن‌ها تقسیم می‌شود.

آیا نوه دختری از پدربزرگ ارث می‌برد؟

اگر میت اولاد نداشته باشد، نوه پسری او اگرچه دختر باشد، سهم پسر میت را می‌برد. ولی نوه دختری او اگرچه پسر باشد، سهم دختر میت را می‌برد. مثلا اگر میت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد، مال را سه قسمت می‌کنند، یک قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر می‌دهند.

ارث بردن نوه از پدربزرگ در صورت فوت پدر

اگر تمام فرزندان میت قبل از او مرده باشند، فرزندان آن‌ها (نوه‌ها) از متوفی ارث می‌برند و ارث به نوه یتیم می‌رسد. اگر یک یا چند فرزند میت زنده باشد، نوه‌ها ارث نمی‌برند. هرچند پدر آن‌ها فوت شده باشد آن‌ها حق ندارند ادعای سهم‌الارث پدر خود را در فرض حیات بکنند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب  آیا ورثه باید بدهی‌های متوفی را بپردازند؟ را مطالعه کنید.

اشخاصی که مانع ارث بردن شما می‌شوند

یکی از رایج‌ترین پرونده‌های جاری در محاکم حقوقی، پرونده‌های مربوط به اختلاف در تقسیم ارث، میان وراث است.

از آن‌جا که در زمینه ارث مواردی برای رسیدن وراث به ارث وجود دارد، مواردی نیز برای منع شدن وراث از ارث موجود است. که به این موانع حاجب می‌گویند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع موانع ارث بردن می‌پردازیم.

حجب ارث

یکی از موانع ارث که باعث می‌شود شخص یا به‌طور کلی ارث نبرد یا در صورتی هم که ارثی برد به‌طور جزئی باشد حجب ارث است.

اقسام حجب

به‌طور کلی اقسام حجب را می‌توان به دو نوع حجب حرمانی و حجب نقصانی تقسیم کرد.

حجب حرمانی

در واقع در حجب حرمانی هر شخصی که ارتباط نزدیک‌تری با میت داشته باشد مانع از ارث بردن شخصی که ارتباط دورتری با میت دارد می‌شود.

یعنی وارثانی که در درجه اول قرار دارند و شامل پدر و مادر، فرزند، همسر می‌شوند، مانع از ارث بردن طبقات پایین‌تر که شامل خواهر و برادر و خاله و عمو و غیره هستند، می‌شوند. برای مثال حذف شدن برادرزاده از لیست وراث به دلیل وجود خواهر و برادر متوفی است.

حجب نقصانی

در تعریفی ساده‌ در مورد حجب نقصانی می‌توان گفت که در واقع به دلیل وجود یک شخص در میان ورثه اشخاص دیگر از مرتبه‌ای بالاتر که حق خوبی در ارث دارند، به مرتبه‌ای پایین‌تر که حقشان کمتر می‌شود کاهش پیدا می‌کنند.

برای مثال می‌توان گفت که پدر و مادر میت در حالت خوب و بالا از میت ارث خواهند برد. ولی اگر میت فرزندی داشته باشد، فرزند او باعث می‌شود تا پدر و مادر میت کمتر از حالت عرف ارث ببرند.

موانع ارث بردن

محجوبین دسته اول

این دسته شامل افرادی می‌شود که ممکن است به‌طور کلی به دلایلی مثل جزو طبقه‌های فرعی بودن (برادرزاده)، داشتن نسبت دور و غیره از ارث بردن به‌طور کامل منع و محروم شوند.

محجوبین دسته دوم

این گروه معمولا به‌طور جزئی از ارث بهره می‌برند. منع شدن آن‌ها به طور کلی با درصد بسیار کمی صورت می‌گیرد که شامل پدر و مادر، فرزند، زن و شوهر می‌شوند.

حجب از رد

اگر بعد از تقسیم کردن اموال بین وارثان مقداری از اموال اضافه آمد، در این‌صورت این مقدار از اموال که اضافه آمده است حتما باید بین وارثان که تعیین شده است تقسیم شود. مگر اینکه وراث برای زمانی‌که اموال اضافه آمد مانع داشته باشند که در این‌صورت ارث به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد.

برای مثال زن بیش از یک چهارم مال را مطلقا نمی‌تواند به ارث ببرد. شوهر نیز بیش از یک دوم را درصورت وجود وراث نسبی دیگر نمی‌تواند به ارث ببرد.

مادر نمی‌تواند بیش‌تر از یک ششم مال را به ارث ببرد. در برخی موارد هم از حجب رد محروم می‌شود، البته درصورتی‌که حاجب داشته باشد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا ورثه باید بدهی‌های متوفی را بپردازند؟  را مطالعه کنید.

آیا ورثه باید بدهی‌های متوفی را بپردازند؟

هرگاه کسی فوت می‌کند، ممکن است اموال یا بدهی‌هایی را برای بازماندگان خود برجای بگذارد. سوالی که مطرح می‌شود آن است که اگر دارایی‌های فرد، جوابگوی بدهی‌ها نباشد چه کسی مسئول پرداخت بدهی‌های فرد فوت شده است؟

مطمئنا در دنیای پرتلاطم امروزی، یکی از موضوعاتی که می‌تواند جوامع بشری را از اختلافات شخصی و جمعی در امان بدارد، «آشنایی با حقوق متقابل افراد با یکدیگر و قانون» است. مهم‌ترین اثر این آشنایی و آگاهی را می‌توان در پیشگیری از وقوع بسیاری از مشکلات حقوقی دانست. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع پرداخت کردن بدهی متوفی می‌پردازیم.

چه مواردی باید از اموال فرد فوت شده، پرداخت شود؟

• پس از فوت فرد، چند مورد وجود دارد که باید از اموال متوفی پرداخت شود. اولین مورد هزینه کفن و دفن خود متوفی است.
• دومین مورد مربوط به طلبکاران دارای رهن یا وثیقه از اموال متوفی است. اگر فرد یا افرادی از متوفی طلب داشته و در ازای این طلب از وی، وثیقه یا حق رهنی گرفته باشند، با فوت بدهکار می‌توانند بدهی خود را از محل وثیقه یا رهن وصول کند.
• سومین مورد پرداخت حقوق و دستمزد افراد در خدمت متوفی است. حقوق خدمه خانه برای مدت سال آخر قبل از فوت، حقوق خدمت‌گزاران بنگاه متوفی برای مدت شش ماه قبل از فوت و دستمزد کارگرانی که روزانه یا هفتگی مزد می‌گیرند برای سه ماه قبل از فوت جزو دیون فوری است.
• چهارمین مورد، طلب اشخاصی است که مال آن‌ها به عنوان ولایت یا قیمومت تحت اداره متوفی بوده است.

• پس از این موارد، نوبت به ‌طلب پزشک و داروفروش و بدهی‌هایی که به مصرف مداوای متوفی و خانواده‌اش در ظرف سال قبل از فوت رسیده است، می‌رسد.
• بعد از آن اگر متوفی مرد باشد، نوبت به پرداخت نفقه و مهریه همسرش می‌رسد.
• در آخر نوبت به طلبکاران عادی می‌رسد تا طلب آن‌ها از اموال متوفی پرداخت شود.
• پس از پرداخت همه این موارد، نوبت به اجرای وصیت متوفی می‌رسد.

البته وصیت متوفی تنها تا میزان یک سوم اموال نافذ بوده و اگر متوفی بیشتر از یک سوم اموالش را وصیت کرده باشد، در آن صورت اجرای وصیت نیاز به اجازه وراث دارد. اگر ورثه اجازه ندهند، تنها تا میزان یک‌سوم اموال به وصیت عمل می‌شود.

در نهایت اگر چیزی از اموال متوفی مانده بود، آن‌گاه براساس سهم‌الارث، مابقی اموال بین ورثه تقسیم می‌شود.

آیا ورثه مسئول پرداخت بدهی‌های متوفی هستند؟

ورثه تحت هیچ شرایطی مسئول پرداخت بدهی‌های متوفی نیستند. بلکه بدهی‌های او از اموال برجای مانده‌اش پرداخت می‌شود. اگر این اموال کفاف ندهد همان مقدار اموال موجود به نسبت، میان طلبکاران تقسیم می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب اگر شوهر فوت کند مهریه همسر دوم چه می‌شود؟ را مطالعه کنید.

در این شرایط زن و مرد مساوی ارث می‌برند

بعد از اینکه فردی فوت می‌کند رابطه وی با اموالش قطع می‌شود و به‌طور قهری و غیرارادی، اموال وی به ورثه تعلق می‌گیرد و به اصطلاح به ارث می‌رسد.

بحث تقسیم ارث از مسایلی است که هر خانواده‌ای با آن روبرو می‌شود و گاه اختلاف نظرهایی در مورد این که چه کسانی ارث می‌برند و میزان ارث هر کدام چقدر است به وجود می‌آید. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تساوی ارث زن و مرد می‌پردازیم.

ارث زن

• زن از شوهر در صورت داشتن فرزند یک هشتم ارث می‌برد.
• چنانچه آن مرد سه یا چهار همسر عقد دائم داشته باشد فقط همین یک هشتم بین آنان تقسیم می‌شود.
• اگر زن از شوهرش فرزند نداشته باشد یک چهارم ارث می‌برد.
• اگر مرد چند همسر داشته و فرزندی هم نداشته باشد، فقط همین یک چهارم میان زنان تقسیم می‌شود.
• زنی که در اثر ازدواج موقت رابطه زوجیت دارد از همسر فوت شده‌اش ارث نمی‌برد.

ارث مرد

• مرد از زن در صورتی‌که زن فرزند نداشته باشد یک دوم ارث می‌برد.
• در صورتی‌که زن فرزند داشته باشد مرد یک چهارم ارث می‌برد.
• اگر زن بمیرد و وارثی جز شوهرش نداشته باشد شوهر تمام ترکه زن را به ارث می‌برد. ولی اگر شوهر بمیرد و وارثی جز زن نداشته باشد زن همان سهم خود را می‌برد و بقیه دارایی شوهر او همانند ترکه بی وارث، به دولت داده می‌شود.

ارث زن در چه صورتی با مرد مساوی است؟

به‌طور کلی در دو صورت زن و مرد (مذکر و مونث) در ارث مساوی هستند.

 پدر و مادر در اکثر موارد در ارث از میت (یعنی فرزند خود) مساوی هستند مگر در چند صورت:

•  اگر وارث میت(فرد فوت شده) فقط پدر و مادر او باشند( وارث دیگری نداشته باشد)، مال به سه قسمت می‌شود. دو قسمت آن را پدر و یک قسمت را مادر می‌برد. ولی اگر میت دو برادر، یا چهار خواهر، یا یک برادر و دو خواهر نیز داشته باشد که همه آنان پدری باشند، (یعنی پدر آنان یکی باشند) خواه از مادر یکی باشند یا نه، به واسطه بودنشان مادر یک ششم مال را می‌برد و بقیه را به پدر می‌دهند.
•  اگر وارث میت فقط پدر و مادر و یک دختر باشد. چنانچه میت علاوه‌بر آن، دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری نیز داشته باشد مال را شش قسمت می‌کنند. پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت می‌برد و یک قسمت باقی‌مانده را چهار قسمت می‌کنند یک قسمت را به پدر و سه قسمت را به دختر می‌دهند ( یعنی از آن یک قسمت اضافی مادر ارث نمی‌برد). به‌عنوان مثال اگر مال میت را ۲۴ قسمت کنند ۱۵ قسمت آن را به دختر و ۵ قسمت آن را به پدر و ۴ قسمت آن را به مادر می‌دهند.

 اگر زن و مرد از خویشاوندان مادری میت باشند مساوی ارث می‌برند. این مورد دارای مصادیق متعددی است از آن جمله:

• برادر و خواهر مادری
• برادرزاده و خواهرزاده مادری
• عمو و عمه مادری
• دایی و خاله مادری

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی کدام اموال از مالیات بر ارث معاف هستند؟ را مطالعه کنید.